Türkiye’nin Libya ile imzaladığı anlaşma aslında bir zincirin son halkası. Doğu Akdeniz’de dengeleri değiştiren mutabakatın 10 yıllık bir geçmişi bulunuyor. Anlaşmanın mimarı Tümamiral Cihat Yaycı, 27 Kasım 2019’da Dolmabahçe’de imzalanan mutabakatın detaylarını açıkladı. Kriter Dergisi için bir makale kaleme alan Yaycı, Türkiye ile Libya arasında deniz sınırlarına ilişkin imzalanan mutabakat zaptı metninin ortaya konmasının 10 yıllık yoğun çalışma sonucu olduğunu ifade etti. Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY) adımlarını ve hedeflerini aşama aşama anlatan Yaycı, buna karşılık Türkiye’nin 2009 yılında Libya’ya ilişkin çalışmalara başladığını vurguladı. İşte Yaycı’nın satırlarından o ifadeler:
O HARİTA ÜZERİNDE KADDAFİ İLE ANLAŞTIK
“Türkiye’de deniz yetki alanları haritası çizilirken sadece dikey hatların kullanıldığı yanlış bir yöntem izlendiğini, bu yöntem ile sadece Mısır ile karşılıklı kıyılarımız olduğu üzerine çalışma ve deklarasyonlarda bulunulduğunu fark ettim. Halbuki GKRY, Mısır, Lübnan, İsrail ve Yunanistan’ın yaptığı gibi diyagonal hatlar kullanılması gerektiğini ve bu çerçevede Libya ile karşılıklı kıyılarımız olduğunu düşünerek, bilimsel bir çalışma yapmaya başladım. Bu esnada akademik çalışmalarımı komutanlarıma ve onlar da Sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan’a arz ettiler. Kendileri de bu görüşleri uygun bulmuş ve Kasım 2010’da bir başka maksatla Libya’ya gittiğinde, o zamanki Libya Devlet Başkanı Kaddafi ile hazırladığım haritalar üzerinden görüştükleri ve mutabık kaldıkları bilgisi edinilmiştir. Ancak bu görüşmeden kısa bir süre sonra Kaddafi’ye karşı Arap Baharı ayaklanması yapılmış ve hayatını kaybetmiş, süreç de akamete uğramıştır.”
Mutabakatla 7 kazanç
- Tümamiral Cihat Yaycı makalesinde, imzalanan mutabakatla Türkiye’nin elde ettiği kazanımlar şöyle sıralandı:
- 1) İlk defa Türkiye bir kıyıdaş devlet ile Münhasır Ekonomik Bölge sınırlandırma anlaşması imzaladı.
- 2) Hukuki ve meşrû zemin elde edildi.
- 3) Müktesep hak sağlandı.
- 4) Siyasi üstünlük ele geçirildi.
- 5) Deniz yetki alanlarımızın batı sınırı uluslararası hukuka uygun bir şekilde belirlendi.
- 6) Meşrû haklarımızın hukuki altyapısı oluşturuldu.
- 7) Uluslararası kamuoyuna hukuk ve diplomasi araçlarını kullandığımız mesajı verildi.
- DİĞER ÜLKELER UYANMALI
- Anlaşmanın ardından Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin çıkarlarını sürdürmek için gelecekte hangi adımların atılması gerektiğini de sıralayan Yaycı, Lübnan ve Mısır’a ‘yaptıkları anlaşmalarla kaybettikleri toprakların’, Libya’ya ise ‘kazanacağı deniz alanlarının anlatılması gerektiğini’ ifade etti. İsrail üzerine de çalışma yapılması ihtiyacı bulunduğunu belirten Yaycı, “Sonraki aşamada ise Doğu Akdeniz’deki MEB’imizin harita ve koordinatlarının BM’ye deklare edilerek ilan edilmesi gerekmektedir” diye yazdı.
