Türkiye’nin arabuluculuğu ile Rusya-Ukrayna-Türkiye üçlü toplantısı dün Antalya’da yapıldı. 24 Şubat’ta başlayan savaşın ardından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın liderleri ikna etmesi üzerine, ilk kez taraflar siyasi düzeyde bir araya geldi. Antalya Diplomasi Forumu marjında yapılan ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun arabuluculuğundaki üçlü toplantı öncesi Bakan Çavuşoğlu, Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile ayrı ayrı görüştü.
ÖNCE MEKİK DİPLOMASİSİ
- Mekik diplomasisi dün sabah 9’da başladı. Bakan Çavuşoğlu, önce Kuleba, ardından Lavrov ve beraberindeki heyetlerle ayrı ayrı yaklaşık 45 dakikalık görüşme yaptı. Görüşmelerde Belarus’taki müzakerelerde görev alan isimlerden de birer kişi yer aldı. Mekik diplomasisi ardından üçlü toplantı saat 11.25’te başladı. Yaklaşık bir buçuk saat süren toplantı masasında taraflar salgın koşullarına da uygun olarak uzak aralıklarla oturdu. Toplantının kayıtlarını ise Başkonsolos Ertan Yalçın tuttu. Toplantıda birlikte görüntü veren taraflar, ortak basın toplantısına ise çıkmadı.
AYRI AYRI KONUŞTULAR
Lavrov ve Kuleba ayrı ayrı salonlarda eş zamanlı olarak basın toplantıları düzenledi. Tarafların basın toplantıları ardından Bakan Çavuşoğlu değerlendirmelerde bulundu. 24 Şubat’tan sonra ilk kez siyasi düzeyde bir araya gelen taraflar Antalya Diplomasi Forumu’na kalmadan, toplantı sonrası Antalya’dan ayrıldılar.
İKİSİ DE GERİ ADIM ATMADI
- Tarafları buluşturan toplantının yapılabilmesini, Türkiye’nin her iki tarafla da görüşebilmesi sağladı. Toplantının yapıldığı Regnum Carya Otel’de sabah saatlerinden itibaren ciddi güvenlik önlemleri alındı. Üçlü toplantıda, Türkiye’nin tarafsızlığı ekseninde her iki bakan da tezlerini bir kez daha birbirlerine deklare etti. Ancak iki bakan da tezlerinden geri adım atmadı.
CUMHURBAŞKANLARI GÖRÜŞECEK
Böyle olunca toplantı sonucunda beklenen ateşkes kararı çıkmadı. Taraflar tekrar görüşmeye açık olduklarını dile getirirken, Türkiye’nin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu yöndeki çabasından minnet duyduklarını ifade ettiler. İki ülkenin Cumhurbaşkanlarının bir araya gelmesinde ise taraflar prensipte anlaştı.
Ankara, üçlü toplantıyı, Belarus’ta devam eden teknik toplantıları tamamlayıcısı olarak değerlendiriyor.
Önemli bir başlangıç
Bakan Çavuşoğlu yaptığı açıklamalarda bu görüşmelerin önemli bir başlangıç olduğunu söyledi. Çavuşoğlu şunları söyledi:
- “İki taraf da Türkiye’nin masada bulunmasını özellikle istediler. Biz bugün her iki tarafın talebi üzerine Türkiye’nin ulusal pozisyonunu saklı tutmak suretiyle kolaylaştırıcı rol üstlendik. Özellikle Türkiye açısından insani boyutun önemine dikkat çektik.”
MUCİZE BEKLENMEMELİ
Üçlü toplantının çatışmaların başlamasından sonra dışişleri bakanları düzeyinde ilk temas olduğuna işaret eden Çavuşoğlu, “Elbette bir görüşmede mucizeler beklenmemeli” ifadesini kullandı. Siyasi düzeydeki görüşmeyi “önemli bir başlangıç” olarak niteleyen Çavuşoğlu, “Önemli olan bu toplantıların bir an önce başlamasıydı. Biz bu süreci desteklemeye devam edeceğiz. Amacımız barış ve istikrarın yeniden sağlanmasıdır. Bölgenin refahını getirecek yegane seçenektir bu. Samimi gayretlerimizi sürdüreceğiz. Her iki tarafın da bize yönelik güveninin devam ettiğin görüyoruz” ifadelerini kullandı.
MEDENİ GÖRÜŞME
- Üçlü toplantı esnasında taraflar arasında herhangi bir gerilim yaşanmadı. Çavuşoğlu, bu yöndeki bir soru üzerine, “Kolay bir toplantı gerçekleşmedi. Bir taraftan savaş, çatışmalar devam ediyor elbette, bu şartlarda gerçekleştirildi. Son derece medeni bir toplantı gerçekleştiğini söyleyebilirim. Taraflar düşüncelerini medeni bir şekilde savundu. Ama ses tonunu yükselten gerginliğe yol açan bir görüşme olmadı. Son derece medeni ve ciddi bir görüşme gerçekleştirildiğini söyleyebilirim” dedi.
Yeniden buluşmaya mutabıkım
- Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, üçlü toplantı sonrasında yaptığı açıklamada görüşmeye insani amaçla geldiğini ifade ederek “Mariupol kentinden sivillerin çıkışı için yardım rica ediyoruz. İnsani koridorun oluşturulması gerekiyor Mariupol’e insani yardım temin etmek için. Ne yazık ki Bakan Lavrov (insani koridorlar) buna bir taahhüt vermedi. Yine de yetkililerle bu konuyla ilgili konuşacağını, yazışacağını belirtti. 24 saatlik bir ateşkes istedik ama herhangi bir ilerleme kaydedemedik. Öyle gözüküyor ki diğer karar alıcıların devreye girmesi gerekecek” diye konuştu.
ÇABALARI SÜRDÜRECEĞİZ
Sahadaki insani konular için çabaları sürdürmeye karar verdiklerini aktaran Kuleba, “Ben yine böyle (Antalya’daki gibi) bir formatta buluşmada mutabık kaldım. Çözüm arama ihtiyacı doğarsa yeniden buluşmaya mutabıkım” ifadelerini kullandı. Kuleba, bugün ihtiyaç duydukları tek şeyin “ciddi ve yapıcı bir görüşme” olduğunun altını çizerek “Rus tarafı görüşmeye hazır olacağı zaman ben de bu görüşmeye hazır olacağım” dedi. Bakan Kuleba, şunları kaydetti: “Lavrov’un talepleri teslimiyet listesi gibi. Ben burada bir Dışişleri Bakanı olarak, karar alabilme yetkisinde biri olarak, çözüm bulma amacıyla geldim ama kendisi (Lavrov) sadece dinlemek amacıyla gelmiş.”
Çözüm arayışına hazırız
- Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, düzenlediği basın toplantısında “Görüşmeden yanayız, çözüm arayışında olmaya hazırız” dedi. Esas olanın Belarus topraklarında yürütülen müzakereler olduğunu söyleyen Lavrov, sivillerin çıkarılması konusunda Rus askerlerinin hassasiyetinden bahsetti. “Ekonomiye gelince biz kendi derdimize bakarız” diyen Lavrov, Rusya’nın batıdan bağımsız bir ekonomi için çalıştığını kaydetti.
BATI’YA BAĞIMLI KALMAYIZ ARTIK
Lavrov, “Devlet başkanımız elbette Zelenski ile bir gün görüşecek. Ama bunun hazırlığının yapılması gerekiyor” dedi. Lavrov, yaptırımlara ilişkin bir başka soru üzerine, “Yaptırım konusunu çözeceğiz. Hiçbir şekilde batıya bağımlı kalmayız artık. Hiç kimse bizim ekonomimizi çökertemez, hiç kimseye bağımlı kalmayız merak etmeyin” dedi.
Video tartışması
Sergey Lavrov’un basın toplantısında doğumevinin bombalanması olayı, İngiliz ve Amerikan gazetecilerinin ısrarla sorduğu sorular arasında yer aldı. Lavrov ise soruları tekrar tekrar yanıtlatmaktan çekinmedi. Lavrov’un basın toplantısı öncesinde de vurulan hastane görüntüleri üzerinden Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova ile CNN İnternational muhabiri Jomana Karadsheh arasında tartışma yaşandı. CNN muhabiri Karadsheh, Zaharova’ya Ukrayna’da ölümlere neden olduklarını iddia etti, videolar olduğunu söyledi. Maria Zahorava da görüntülerin sahte olduğunu öne sürdü. Zaharova Ukrayna Dışişleri Bakanlığı’nın videosunu göstererek 8 yıldır Ukrayna’da olanların görülmediğini söyledi. Muhabir ise Zaharova’nın ısrarına rağmen görüntülere bakmadı.
Nükleer için geldi
- Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Genel Direktörü Rafael Mariano Grossi, Antalya’ya geldi. Uçaktan bir fotoğraf paylaşan Grossi, “Ukrayna’nin nükleer tesislerinin emniyet ve güvenliğinin sağlanması konusundaki acil konuyu görüşmek üzere Antalya’ya gidiyorum” mesajını paylaştı. Bu arada NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, bugün Türkiye’yi ziyaret edecek. Stoltenberg, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşecek.
