Piyasa aktörlerinin ekonomik kararlarında güvenin etkisi son derece önemlidir. İyimser beklenti (güven), bir anlamda tüketimin, yatırımın daha doğrusu ekonomik faaliyetlerin teşvik edilmesi anlamına gelir. Aksi beklenti ise; ekonomik daralma, işsizlik, kur ve faiz artışı, refahın düşmesi olarak yansıyacaktır.
Dün kasım ayı ekonomik güven endeksi rakamları açıklandı. Endeks önceki aya göre %1,7 oranında artış kaydederek 91,3’e ulaşmış.
Ekonomik güven endeksi alt kalemlerinden tüketici güven endeksi, reel kesim güven endeksi ve hizmet sektörü güven endeksi artmış, perakende ticaret sektörü ve inşaat sektörü güven endeksleri azalmıştır.
**
Öncelikle ekonomik güven endeksinin ne anlam ifade ettiğini söyleyelim.
Ekonomik güven endeksi en kısa tanımıyla tüketici ve üreticilerin genel ekonomik duruma ilişkin değerlendirme, beklenti ve eğilimlerini özetleyen bir bileşik endeks.
Bu endeks yukarıda değinilen diğer beş alt endeksin ağırlıklandırılması ile oluşturulmaktadır.
Alt endekslerin ekonomik güven endeksi içindeki ağırlığı ise; tüketici endeksi %20, reel kesim endeksi %40, hizmet sektörü %30, perakende ticaret %5 ve inşaat %5 şeklindedir.
Anlaşılacağı üzere ekonomik güven endeksinde en önemli pay reel kesim (imalat sanayi) güven endeksine aittir.
**
Ekonomik güven endeksini oluşturan endekslerden tüketici güven endeksi, TÜİK ve Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilimi anketi sonuçlarından; reel kesim güven endeksi Merkez Bankası; hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörü endeksleri ise TÜİK tarafından hesaplanmaktadır.
0 ila 200 arasında bir değer alan Ekonomik güven endeksinin 100’den büyük olması ortalama üzeri güveni, küçük olması ise ortalama altı güveni göstermektedir.
Yine alt endeksler bazındaki rakamlar da benzer şekilde yorumlanabilir.
**
Şimdi yazının başlangıcındaki verilere dönersek kasım ayıda 91,3 olan ekonomik güven endeksi bize halen ekonomik işleyişin beklentileri karşılamadığını göstermektedir.
İyi olan ise geçen aya göre 1,7 puanlık iyileşme. Bu göstergeden (geçmiş aylara da bakıldığında) ekonomik görünümün yavaş yavaş iyiye doğru seyrettiği izlenimi edinmek mümkün.
5 alt endeks incelendiğinde ise ikisinde (reel kesim güven endeksi 105,9 ve perakende ticaret güven endeksi 101,2) genel havanın olumlu, hatta daha da iyi olacağı beklentisi hakim.
Hizmet sektörü güven endeksi 91,3 puan ile ortalamanın altında olsa da güvenin ortalamanın üzerinde gerçekleşmesi en yakın sektör olarak durmaktadır.
Aslında son yılların verilerine bakıldığında Mayıs 2019 verileri bütün alt endeksle açısından dip seviyesini göstermektedir. Sonrasında güvenin bazı sektörlerde az, bazılarında fazla arttığını görmekteyiz. Şöyle ki; genel ekonomi güven endeksi Mayıs 2019 itibariyle 77,5 seviyesinden bugün açıklanan 91, 3 seviyesine gelmiştir. Ayni tarihte bugün 59,9 olarak açıklanan tüketici güven endeksinin 55,3 ve 63,9 olarak açıklanan inşaat güven endeksinin 49,8 olduğunu da belirtelim.
**
Tüketici güven endeksi ve inşaat sektörü güven endeksine ise ayrı bir parantez açmakta fayda var. Ekonomik güven endeksi içerisinde dörtte bir ağırlığa sahip bu iki alt endeks maalesef kötü sinyaller
Tüketici güveninin (hanenin maddi durumu, genel ekonomik beklenti, işsiz sayısı beklentisi ve tasarruf etme ihtimali gibi alt endekslerden oluşmaktadır) 59,9’da olması ekonomik birimler arasında ekonomiye karşı en olumsuz bakışa sahip birimin tüketiciler olduğunu göstermektedir.
Tüketicinin kendini güvende hissetmemesi; parasını rahat bir şekilde kullanamaması, harcamalarını kısması ve piyasada işlerin (üretimin) yavaşlaması anlamına geleceğinden; sonuçta yatırımların ertelenmesi ve işgücü istihdamının durması gibi temel problemlerin desteklenmesi söz konusu olacaktır.
Tıpkı tüketici güven endeksinde olduğu gibi inşaat sektörü güven endeksi de inşaat sektörünü daha güvenilir hale getirmeye yönelik adımların atılmasının son derece önem arz ettiğini bize anlatmaktadır.
**
