Çuval ve mızrak ikilisinin ne birbirleriyle iyi geçindiği, ne de birbirlerine uyum sağlamaktan hoşlandıkları söylenebilir. Mızrak çuvala sığmaz demişler. Bunu vaktiyle atalar söylemiş. Bunu söylemek suretiyle apaçık bilinen gerçekleri saklamaya çalışmanın nafile bir çaba olduğunu imâ etmek istemiş ak sakallı atalarımız. Siz siz olun sakın mızrağın çuvala sığmadığına dair atasözünü yiğidin malının meydanda olduğu iddiasını ileri süren atasözüyle benzeştiği yanılgısına düşmeyin. Zira ikinci zikrettiğimiz atasözünde yiğit denildiği zaman kastedilen kişi helâl kazanç edinmişliğiyle olduğu kadar cömertliğiyle de temayüz etmiş kişidir. Atalarımızın neler söylediği ile bizim o sözlerden neler anladığımız hep başımıza tuhaf işler açmıştır.
Nitekim mızrağın çuvala sığmayacağı çok eski tarihlerden itibaren bilindiği için zaman içinde ikisi arasındaki ilişkiye tuhaf bir şekil vermek zorunda kalınmıştır. Çuvalda bir hantallık olduğu gözden saklanamaz. Mızrağın çevikliğine ise itiraz edilmesi mümkün değil. Buna mukabil çuvalla birlikte bir tür bolluk, bereket çağrışımı doğduğu halde mızrakla birlikte mutlaka can yakıcılık ve reddiye izlenimine çarpmadan edemiyoruz. Türev ve işlevleri birbiriyle hiç uyumlu olmayan mızrak ve çuval aralarında merak uyandırıcı bir atışmayı şimdiye kadar canlı tutmuşlardır.
Bir yerde çuvallamak, başka bir yerde mızraklamak var. Çuvalladıysanız mızraklamaya da fırsat bulamayacaksınız demektir. Öte yandan mızraklamayı başardınız mı, ondan sonra ne olursa olsun, çuvallamış sayılmazsınız. Her kim ki eline çuval yakışmaktadır artık onun eline mızrak yakışmaz. Tersi daha da doğrudur. İyi mızrak kullananların çuvallarla haşır neşir olma ihtimali hemen hemen hiç yoktur. Mızrak ve çuval arasında geçimsizlik sona ermez; ama sanmayın ki bu ikisi geçinemedikleri için birbirleriyle ilişkiyi keserler. Bilakis ne mızrak çuvalsız yapabilir ve ne de çuval mızrak olmaksızın rahat edebilir.
Nasıl ev soyan hırsızın sırtında çuval varsa yol kesen haydudun elinde de mızrak bulunması olağandır. Hazinelerin nakline yarayan çuvallar, nakliyatın muhafazasına yarayan mızraklardır. Eğer bin bir emek ve fedakârlıkla doldurup ambara yığdığımız çuvallarımızı tasalluttan korumak istiyorsak iti uğursuzu binaya yaklaştırmamak için mızraklarımız olmalıdır. Eğer biz kendimiz başkasının dopdolu çuvallarına göz dikmişsek onları yağmalamaya ancak mızraklı olarak gideceğimizi gayet iyi biliriz. Çuvallar mızrakları davet edecek, mızraklar çuvalların çekim alanından kurtulamayacaklardır. Türk toplumu olarak bizler modern zamanlarda şahsiyet sahibi toplumların çuval ve mızrakla kurdukları denklemin kendimize mahsus olanını kuramadık. Kendi atasözümüze karşı çıktık ve çuvala sığdırabilmek için mızrağı kırdık.
