Uzun süredir siyasi istikrarsızlığın pençesindeki Irak’ta, Şii dini ve siyasi lider Mukteda es-Sadr’ın siyaseti bırakma kararı sonrası tansiyon hızla yükseldi. Sadr destekçileri ile rakip Şii gruplar bir kez daha karşı karşıya geldi. Pazartesi günü sosyal medya hesabından açıklama yapan Sadr, “Siyasi işleri bıraktığımı ve siyasetten tamamen çekildiğimi ilan ediyorum” demiş, bu kararın hemen ardından destekçileri, başkent Bağdat’taki Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve hükümet binasını basmıştı. Daha sonra Sadr Grubu’nun rakibi İran destekli Şii Koordinasyon Çerçevesi taraftarlarının da sokağa çıkmasıyla ortalık savaş alanına döndü. Sadr’a bağlı Seraya es-Selam güçleri ile İran destekli Haşdi Şabi milisleri arasında dün öğle vakitlerine kadar süren çatışmalarda, en az 30 kişinin hayatını kaybettiği ve 700’den fazla kişinin yaralandığı bildirildi. Dün öğleden sonra kameraların karşısına geçen Sadr, yaşanan hadiselerden üzüntü duyduğunu belirterek, sokakta çatışan destekçilerinden bir saat içinde evlerine dönmelerini istedi.
Irak’ın “yolsuzluklar ve şiddete” sahne olduğunu ifade eden Şii lider, “Yaşanan çatışmalardan dolayı Irak halkından özür dilerim. Bu devrim barışçıl olmaktan çıktığı için devrim değildir, buna devrim diyemem. Batsın böyle devrim” ifadelerini kullandı. Sadr’ın ‘eve dönün’ çağrısı sonrası taraftarları hızla meydanları boşaltırken, önceki gün ilan edilen sokağa çıkma yasağı da kaldırıldı. Uzmanlar, Sadr’ın 2013’ten bu yana 9 kez siyasetten çekileceğini duyurduğunu ancak daha sonra geri döndüğünü kaydediyor. Şii gruplar arasında yaşanan olayların, tarafların pastadan pay kapma mücadelesi olduğu ve Sadr’ın güç gösterisi yaptığı belirtiliyor.
ÇARPIK SİYASAL SİSTEM
Irak’taki son gelişmeleri gazetemize değerlendiren Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serhat Erkmen, çatışmanın ana sebebinin, seçimden bu yana güçlü bir hükûmet kurulamaması olduğunu söyledi. Irak’ta ABD işgalinden sonra tahsis edilen siyasal sistemdeki çarpıklığın bütün bu krizlere sebep olduğunu belirten Erkmen, “Bu çarpık sistem yüzünden istikrarlı ve uzun süreli bir yönetim kurulamıyor. Her seçim sonrası bu tarz bir kriz yaşanıyor” dedi. Daha önceki çatışmaların iktidara talip olanlarla sahip olanlar arasında yaşandığını ifade eden Erkmen, şu anda ise iktidar ortaklarının kendi içinde çatıştığını, yani yaşananların pastadan pay alma mücadelesi olduğunu dile getirdi. Erkmen, çatışmaların uzun zamana yayılması ve engellenemez boyuta ulaşması durumunda en kötü senaryo olan bölünmenin gündeme geleceğini, bunun da bölgeye ciddi yansımaları olacağını kaydetti.
SADR GÜÇ GÖSTERİSİ YAPIYOR
ORSAM (Ortadoğu Araştırmaları Merkezi) Irak Uzmanı Mehmet Alaca da Sadr’ın eylemlerinin ‘güç gösterisi’ olduğunu ifade etti. Irak’ta Ekim 2021’de yapılan genel seçimlerde Sadr Grubu’nun 329 sandalyeli Meclis’in birinci partisi olduğunu ancak hükûmeti kurmakta başarılı olamadığını hatırlatan Alaca, bunun üzerine Şii liderin haziran ayında 75 milletvekilini istifa ettirerek parlamentodan çekildiğini belirtti. Alaca, Sadr’ın bu şekilde “Ben istediğim zaman siyaseti dondururum, istediğim zaman yürütürüm” mesajı verdiğini kaydetti. Irak’ta hem bürokraside hem de güvenlik mekanizmasında etkin olan Sadr ailesinin, aynı zamanda çok güçlü bir milis gücü bulunduğunu söyleyen ORSAM Araştırmacısı; son olayların ardından Şii siyasetçinin yaptığı ‘kan dökülmesinden dolayı üzgünüm’ açıklamasının da yine bir mesaj olduğunu ve Sadr’ın rakiplerine “Bir barış olacaksa bunu ben yaparım” şeklinde gözdağı verdiğini belirtti.
TARAFLAR ARASI HEGEMONYA SAVAŞI
Çatışmaların, 2003’teki işgalden bugüne gelen süreç içerisinde gittikçe ayrışan Şiiler içindeki bölünmelerden kaynaklandığını belirten ORSAM Irak Çalışmaları Uzmanı Feyzullah Tuna Aygün, Sadr milletvekillerinin istifası sonrası ülkenin içinde bulunduğu krizin çok daha açmaza doğru gittiğini ifade etti. Bir tarafta İran destekli aktörler yer alırken, diğer yanda daha çok Iraklı kimliği ve Irak Şiiliğini ön plana alan Sadr Hareketi’nin bulunduğunu söyleyen Aygün, tarafların birbiri üzerinde hegemonya kurma çabası içinde olduğunu, bunun da mevcut çatışmaları körüklediğini dile getirdi. ORSAM Araştırmacısı Aygün, geçmişten bu yana rakip Şii grupların birbiriyle çatışması ve bölünerek bugünkü yapılaşmanın ortaya çıkması dolayısıyla aktörler arasında çok kemikleşmiş sorunlar olduğunu, bu sebeple de ülkenin belirsizliğe sürüklendiğini kaydetti.
