Doktor sıkıntı çıkarma, alt tarafı bir rapor çıkaracaksın.” “Elbette tansiyon ilacı için rapor çıkaracağım beyefendi, şu anda kullanmakta olduğunuz ilaçlar için tekrar rapor çıkarabilirim veya daha etkili başka ilaçlar için rapor çıkarabilirim. Ne yapacağımıza karar vermek için tansiyon takiplerinizi görmem gerekiyor ve maalesef uzun süredir tansiyon ölçtürmemişsiniz. Kullandığınız ilaçların hâlâ işe yaradığını görmeden raporu uzatamam. Bu sizin sağlığınız için önemli.”
Bunlar en son duymak isteyeceğiniz sözler olabilir, raporun son günü hastaneye gitmişseniz ve hele de raporsuz alamadığınız bir ilaç kullanıyorsanız. En güzeli takipleri düzenli sürdürmek ve mümkünse rapor süresi dolmadan hekime başvurmak, çünkü gerçekten bu sağlığınız için önemli.
Tansiyon ilacı kullananların sıklıkla yaptıkları bir hata, kendilerini iyi hissettikleri zaman tansiyonlarının da normal olduğunu düşünmeleri. Kendinizi kötü hissediyorsunuz, tansiyonunuzun yükseldiğini fark ediyorsunuz, ölçtürüyorsunuz ve yüksek çıkıyor. Bu sık sık böyle olduğu için kendinizi iyi hissettiğinizde tansiyonunuzun normal olduğunu düşünüyorsunuz, ama bu yanıltıcı bir durum. Kendinizi iyi hissetmeniz, başınızın ağrımaması veya başka bir şikâyetinizin olmaması işlerin yolunda olduğunun garantisi değil. Bazen çok yükselir, ama hiçbir şey fark etmezsiniz. Bazen tansiyonu yirmiye, otuza çıktığı halde hiçbir şey hissetmeyenler olabiliyor. O yüzden işi şansa bırakmamak gerekiyor, tansiyonun kaç olduğunu anlamanın tek bir yolu var, ölçtürmek. Buna ilaç kullananlar da dâhil, kullandığı ilaç çok iyi gelenler de dâhil.
“Efendim, bu ilaç çok iyi geldi, o yüzden rapor çıkardı doktor.” Evet, ama bu dediğiniz iki sene önceydi; bazen ilaç uzun yıllar aynı şekilde etki göstermeye devam edebilir, ama bazen de zaman içinde yetmemeye başlar. Durumun nasıl seyredeceğini önceden tahmin etmek mümkün değil. İlaç yetersiz kalmaya başlamışsa değiştirmek, dozunu ayarlamak veya üstüne başka ilaç eklemek gerekebilir. İlaç raporları bu yüzden sınırlı süre için çıkarılıyor. İlacın etkisi garanti olsaydı, ömür boyu rapor çıkarırdık, herkes rahat ederdi; ama öyle değil maalesef. Altı aylık rapor çıkmışsa, altı ay sonra tekrar kontrolden geçmeniz gerekiyor demek, bir yıllık çıkmışsa bir yıl sonra...
“Kusura bakma da, bu raporu dört sene önce Profesör Murat bey çıkardı, ondan iyi mi biliyorsun?” Eminim hocamız sizin için en iyisini seçmiştir, ama bu dört sene önceydi. Eski raporu kimin çıkardığı o kadar önemli değil, aradan zaman geçmişse kontrol gerekiyor. Ayrıca şu anda elinizde bulunan rapor dört senelik değil, bir senelik; çıkaran da Profesör Murat bey değil, arada rapor yenilenmiş. Hoca ne kadar rapor çıkarmış? Bir sene mi? Demek ki bir sene sonra kontrolden geçmeniz gerektiğini düşünmüş. İlaç şeker veya kolesterol ilacı olsaydı tahlil yapıp durumu görmemiz gerekecekti, ama tansiyon için böyle bir şey yapamıyoruz, o yüzden zaman zaman tansiyonunuzu ölçtürüp, bir kâğıda yazıp getirmeniz gerekiyor. Şu ana kadar bunu yapmadıysanız, şimdi yapmak gerekiyor, başka çare yok.
Sarımsağa, limona güvenmeyin
“Ya, bir şey olmaz, ensemin kökü ağrırsa bir diş sarımsak yutarım, geçer.” Pek öyle değil, sarımsak ve limon bazen tansiyonu biraz düşürebiliyor, ama tansiyonunuz çok yüksekse bunun pek faydası olmaz. Diyelim ki tansiyonunuz yirmi beş, sarımsak yuttunuz yirmi dörde düştü. Ne işe yaradı? Hiç. Yirmi beş ne kadar tehlikeliyse yirmi dört de o kadar tehlikeli. Sarımsağa, limona güvenemezsiniz. Ayrıca bunları kullandığınız zaman kendinizi rahatlamış hissediyor olabilirsiniz, ona da güvenmeyin. Kendinizi rahatlamış hissetmeniz tansiyonunuzun düştüğünün garantisi değil, en azından yeteri kadar düştüğünün garantisi değil. Bu arada hazır mutfağa girmişken hatırlatayım, yüksek tansiyon hastaları için asıl önemli konu tuzdan sakınmak. Tuzlu yemeye devam ederseniz ne kadar sarımsak yutarsanız yutun, başınızı beladan kurtarmaz.
“İyi de benim tansiyonumun normali yirmi zaten, yirmi dört ne kadar tehlikeli olabilir ki?” Maalesef bu çok yanlış bir düşünce, kimsenin normal tansiyonu yirmi değildir. On dört ve üzeri yüksek, bu herkes için geçerli. Yirmi çıktığı halde kendinizi normal hissetmeniz, bu değerin sizin için normal olduğu anlamına gelmiyor. Tansiyonun kelime anlamı basınç, nasıl tesisatta basınç yükselince sıkıntı çıkabiliyorsa, damarlarınızda dolaşan kanın basıncı da aşırı yükselince ciddi sıkıntılar çıkarabilir. “Kan tesisatı” vücudun her tarafını dolaşıyor, o yüzden oluşabilecek problemlerin listesi de uzun. Beyin kanaması, ciğerlerin su toplaması, kalp krizi, böbrek yetmezliği örnek olarak sayılabilir. Riske girmeye gerek yok.
“Raporun süresi iki hafta geçti, şimdi eczaneye gitsem vermeyecek ilacı raporsuz.” Bu yüzden, sıkışmamak için raporun süresi dolmadan bir süre önce tansiyon ölçümlerinizle birlikte uzmana başvurmanız gerekiyor. Eğer mevcut ilaçlar hâlâ işe yarıyorsa ne güzel, ama tedaviyi yeniden düzenleme ihtiyacı ortaya çıkmışsa, yeni ilaçların veya yeni dozun yeterli olup olmadığını anlamak için biraz zamana ihtiyaç var. Eski raporu ezbere uzatmak “kolaylık” değil, sağlığınızla kumar oynamak istemeyiz.
“Evde tansiyon aleti yok, sırf tansiyon ölçtürmek için her gün hastaneye mi gideceğim?” Maddi durumunuz müsaitse almanızı tavsiye ederim. Değilse ara sıra komşudan ödünç alabilirsiniz. Daha da olmadı, aile hekiminizle görüşün, uygun zamanlarda uğrayıp takiplerinizi yaptırabilirsiniz. Hatta bana sorarsanız, evde tansiyon aleti varsa bile zaman zaman aile hekiminize uğrayıp ölçümlerinizi gösterebilirsiniz. Sürekli ve düzenli takip, raporun bitmesine yakın yapılacak kısa süreli bir takipten çok daha iyi olur, bu şekilde herhangi bir problem varsa erkenden yakalamak mümkün olabilir. Aile hekiminiz durumunuzu yakından izleyip zamanında ve uygun yönlendirmede bulunabilir.
Her zaman her istediğinizi yapmıyoruz, kusurumuza bakmayın. “Müşteri her zaman haklıdır”; ama siz müşteri değilsiniz, size bir şey satmaya çalışmıyoruz; sağlığınız için ne gerekliyse onu söylüyoruz. Amaç sıkıntı çıkarmak değil yani, yüksek tansiyon hastasıysanız düzenli takip gerekiyor, vesselam.
