Black Friday, yani Kara Cuma olarak olarak bilinen indirimli alışveriş gününe bazı firmaların bilinçsiz ve duyarsız bir satış stratejisiyle yaklaşmaları tepki çekti. ABD’de her yıl kasım ayının dördüncü perşembe günü kutlanan 'Şükran Günü'nü (Thanksgiving Day) takiben gerçekleşen indirimli alışverişlerin tüm ülkeye yayıldığı 'Black Friday' satışları Türkiye’de de son yıllarda moda oldu.
Birkaç sene önce internet sitelerinde tek- tük görülen ‘Kara Cuma’ alışverişlerinin bu yıl birçok markanın pazarlama stratejilerinde yer alması bazı eleştirileri de beraberinde getirdi. Alışveriş festivallerinin ekonomide tüketimi artırarak sektörel canlılık sağlama amaçlı etkisi bilinse de, İslam dünyası tarafından mübarek gün kabul edilen Cuma için yapılan tanımlamadaki duyarsızlık dikkatlerden kaçmadı. Sürecin sonraki yıllarda bir gelenekselleşme ihtimaline karşın, perakende devleri ve e-ticaret sitelerinin bu konuya hassasiyet göstermeleri, en azından farklı bir isimle bu sürecin devam ettirilmesi gerektiği dile getiriliyor. Kampanyalarda bir art niyet aranmasa da şirketlerin bazı kutsal hassasiyetlere duyarsız pazarlama politikaları eleştirildi.
Tüketiciler Birliği Başkanı Mahmut Şahin, Kara Cuma olarak adlandırılmasının kasıt olmadığını ancak hassasiyeti olan insanları rahatsız edebileceğini söyledi. Dünyada bu şekilde kutlandığını ifade eden Şahin, "Türkiye'de böyle olmamalı. Dünyada olduğu için de önüne geçemiyorsunuz. Ülkemizde bu hassasiyet gözetilmeliydi" dedi. ABD'de bu günün asıl çıkışının alışveriş yapmama günü olduğunu, firmaların bunu önlemek için özel kampanyalar yapıyormuş gibi gösterdiklerini belirten Şahin, şunları söylüyor: “Kampanyalar eski fiyatlardan yapılıyor. Yüzde 70 indirim diyorlar ama neye göre?”
Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, indirimlerin yapılmadığını tamamen göz boyama olduğunu söyleyerek, fiyatları önce indirip sonra yükselttiklerini vatandaşların buna dikkat etmeleri gerektiğinin altını çiziyor. "Böyle bir esnaflık ve literatür yok" diyen Palandöken şu konuya da dikkat çekiyor: "Cuma günü Müslüman alemi için önemli bir gün. Ne olursa olsun mukaddes saydığımız zamanlarda insanlar alınganlık gösterebiliyor. Toplumun hassasiyeti olduğu konularda daha çok dikkat edilmeli. Biz bu cümle yerine alışveriş şenliği, alışveriş günleri diyoruz."
TÜMSİAD Genel Başkanı Yaşar Doğan, "Black Friday, tüketim çılgınlığının bir kaç yıldır ülkemizde de görülmesi tasvip ettiğimiz bir durum değil. Ekonomideki bu dinamiklerin, Kara Cuma adı altında bir güne sığdırılarak vahşi bir tüketim çılgınlığına dönüşmesi ve Müslümanların kutsal günü ile olumsuz ifade çağrıştıran 'kara' kelimesinin birleştirilerek her yerde pazarlanmasını değerlerimiz açısından uygun bulmuyoruz” açıklamasında bulundu.
Kara Cuma ifadesine tepki gösteren tüketiciler arasında ünlü isimler de yer aldı. Athena Grubu Solisti Gökhan Özoğuz, stokların boşaldığı bu alışveriş çılgınlığının yaşandığı güne dair sosyal medya hesabından mesaj yayınladı. Özoğuz'un paylaşımında şu ifadeler öne çıktı: “Böyle, Thanksgiving Day (Şükran Günü), Baby Shower (Bebek Partisi) kutlayıp Black Friday yapan arkadaşlar. Bayram, gelenek, özel gün başka şey. Bunlar ufak ufak kültür erozyonu. Bu, Şükran Günü’nün ertesi sabahında gerçekleşen bir alışveriş çılgınlığıdır.”
Avrupalı Türk Markalar Birliği Başkanı Cafer Mahiroğlu'nun, 'Black Friday' için “tüketiciye şükrün günüdür” değerlendirmesi dikkat çekti. Türkiye’de bu anlayış henüz oturmadığını belirten Mahiroğlu, şunları anlattı: “Burada küçük hesapların peşine düşüp müşteriyi kandırmadan, gerçekten ürünlerde indirim yapmak son derece önemli. Maalesef Avrupalı markaların aksine Türkiye’de bu yanlış yola sapılarak, tüketicinin aldatılmaya çalışıldığını gözlemliyoruz. Oysaki Batı’da ‘Black Friday’ gerçek anlamda bir alışveriş şenliğidir. Bir bakıma markaların tüketiciye şükrün günüdür.”
