Deprem fay hatlarının üzerinde olan Türkiye, depremin acı faturasını bu kez Anadolu fay hattının kırılmasıyla Elazığ ve Malatya’da yaşadı. 6,8 büyüklüğündeki son deprem, bizlere kentsel dönüşümün gereklililiğini bir kez daha gösterdi bir an önce riskli evlerin boşaltılıp dönüşmesi gerektiği gerçeğiyle yüzleştirdi. Konu ile ilgili devletin her kademesi bu kararlılığı sürdürüyor. Hatırlanacağı üzere 2012’de depremde canların yitip gitmesine tahammül göstermeyen Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan, “Bedeli ne olursa olsun kentsel dönüşümü yapacağız” demiş ve dönüşüm seferberliğini başlatmıştı. O tarihten bu yana birçok binada risk tespit çalışmaları yapıldı. Birçok riskli binaya ise evlerin boşaltılması için tebligatlar gönderildi.
Ancak uzmanlar buna rağmen birçok vatandaşın bile bile riskli binalarda oturmakta ısrarcı olduğunu söylüyor. Nitekim bunun son örneği Manisa’da görüldü. Mühürlenen evde hayat süren bir vatandaş hayvanlarını da riskli binada tutmaya devam ettiğini kameraların karşısında beyan etti. Başka bir ev yaptırdığı halde hasarlı evde oturmayı sürdürmek de ölüme göz göre göre davetiye çıkarmak olarak yorumlandı. Bu tür örneklerin Türkiye’nin birçok yerinde olduğuna vurgu yapan uzmanlar, vatandaşa bir an önce evlerini boşaltmalarını ve kentsel dönüşümle evlerini yenilemelerini tavsiye etti. Bir evin riskli olup olmadığını kısa süreli kontrolle anlamanın mümkün olduğuna da vurgu yapan uzmanlar mini test sırlarını ise şöyle sıraladı:
Kontrol mekanizmasında ilk iş zemin olarak dikkat çekiyor. Zeminin kayalık olması bina için önemli bir artı. Ama tek başına bu yeterli değil. Sağlamlık için binanın demir kalitesi, betonarme yaşının düşük olması, taşıyıcı sisteminin çelik ya da ahşap olması, rutubet sorununun olmaması, kat sayısının düşük olması ve kolonların hasar görmemesi gibi gözle görülür temel unsurlar da önemli. Yalıtımı iyi yapılmamış binaların taşıyıcı sistemlerinin paslanması, büyük şiddetli bir deprem sırasında yapının hasar görmesine neden olur. İnşaat sırasında, hazır beton teknolojisi ile üretilen binaları tercih edin. Deprem bölgelerinde inşa edilen binalarda C20’den düşük dayanımlı betonla üretilmiş binaları tercih etmeyin. Kolon ve perde uygulamalarının doğru yöntemlerle gerçekleştirildiğini öğrenin. Teknik özellikleri öğrenebilmek adına daire satın almak istediğiniz binayı mühendislerine inceletebilirsiniz.
Dikkat edilecek unsurlar arasında binanın üçte birinin toprak altında olmasına da geliyor. Uzmanlar, “Unutmayın ki toprak altında ne kadar fazla kat varsa o bina depreme karşı o kadar güvenilir” diyor. Artık kanuni zorunluluk olan Enerji Kimlik Belgesi binanın ısı izolasyonunun yapıldığını gösteriyor. Uzmanlar bu ayrıntıya da dikkat edilmesini istiyor.
Mimar, inşaat, jeoloji, jeofizik ve harita mühendislerinden oluşan 8 uzman tarafından hazırlanan testi yaparak binanızın depreme dayanıklığını yüzde 60 doğrulukla öğrenebilirsiniz.
Kayalık zemin: 0
Yüksek ve tepelik yer: 1
Eğimin yüzde 20'nin üzerinde olduğu yamaçlar: 2
Çevresine göre çukur yerler: 3
Dere yatağı ve dolgu zeminler: 4
Sulu zeminler: 5
1-10 yıl: 0
10-11 yıl: 1
11-20 yıl: 3
21-30 yıl: 4
31 yıl ve üstü: 5
Çelik ya da ahşap bina: 0
Betonarme bina: 1
Tuğla örgü yığma bina: 2
Taş örgü yığma bina: 3
Kerpiç örgülü bina: 4
Kerpiç örgülü toprak damlı bina: 5
Bodrum kat var, hiç rutubet olmuyor: 0
Bodrum kat var, kış aylarında rutubetli: 1
Bodrum kat yok, rutubet yok: 2
Bodrum kat var, sürekli rutubet var: 3
Bodrum kat var, su birikiyor: 5
Bir katlı: 0
İki katlı: 1
Üç katlı: 2
Dört-beş katlı: 3
Altı-sekiz katlı: 4
Dokuz kat ve üstü: 5
Üst katlarla aynı: 0
Üst katlardan daha içerde, ancak duvarlar kapalı: 1
Kat yüksekliği diğer katlardan daha fazla, ancak duvarlar kapalı: 2
Normal katlarla aynı, ancak duvar yok: 3
Normal katlardan daha içeride, ancak duvar yok: 4
Kat yüksekliği normal katlardan dahafazla, ancak duvar yok: 5
Binada hiç çıkma yok: 0
Yalnızca balkonlar çıkma: 1
Binanın bütününde kapalı çıkma var 80 cm`ye kadar: 3
Açık çıkmalar duvarlarla kapatılmış: 4
Binanın bütününde 80 cm`den fazla çıkma var: 5
Binanın herhangi bir yerinde değişlik yapılmadı: 0
Binanın iç duvarlarında kaldırılan bölümler var: 1
Binanın iç duvarlarında birden fazla kaldırılan
bölümler var: 2
Dış duvarlarda pencere açıldı veya pencereler büyütüldü: 3
Binanın bütününde ilave pencere yapılması ya da duvarların kaldırılması: 4
İç bölme ve duvarların komple kaldırılması
(1 kat bile olsa): 5
Bina yapım amacına göre kullanılıyor: 0
Konut amaçlı yapılıp, normal katlar atölye olarak kullanılıyor: 1
Zemin kat konut amaçlı yapılıp, dükkan ya da atölye olarak kullanılıyor: 2
Binaya sonradan asansör montajı yapıldı: 3
Sonradan çatı arasına bir tondan fazla kapasiteli su deposu yapıldı: 4
Binaya sonradan asansör ve su deposu yapıldı: 5
Herhangi bir tamirat yapılmadı: 0
Titreşimli bir aletle tamirat yapıldı: 1
Yapının taşıyıcıları titreşimli bir aletle tamir edildi: 2
Kolon ve kirişlere delik ve benzeri müdahale yapıldı: 3
Binada kat ya da döşeme ilavesi yapıldı: 4
Binada kısmı de olsa yangın oldu: 5
Binanızda gözle görülür çatlak yok: 0
Balkon döşemesinde ya da köşelerinde çok ince çatlak var: 1
Çıkmalardaki dış duvarların kolon ve kirişlerin birleştiği yerde çok ince çatlaklar var: 2
Pencere altı ve hizalarında duvarda yatay çatlaklar var: 3
Dış duvarlarda yatay ve düşey bina yüksekliğince çatlama var: 4
Kare ya da çokgen: 0
Dikdörtgen: 1
Yıldız şeklinde: 2
Binada derin boşluklar var: 3
Bitişik bloklar, aynı kat seviyesinde değil: 4
Bitişik bloklar, aynı yükseklikte değil: 5
- Her soruya verdiğiniz yanıtların karşılığındaki değerleri topladığınızda;
- 0-6 puan: binanızda ciddi bir deprem riski bulunmamaktadır.
- 7-12 PUAN: binanızda düşük deprem riski bulunmaktadır.
- 13-20 puan: orta deprem riski söz konusu,
- yapı uzmanlarca incelenmeli.
- 21-60 puan: deprem etkilerine açık bir
- yapıya sahipsiniz.
