“Geyre’de toprakların, yaprakların arasından bağıran, çığlık atan bu mermer yüzler ne olacaktı?” Hikaye tam olarak bu soruyla başlıyor. Geçen yıl kaybettiğimiz duayen foto muhabiri Ara Güler’in arşivinde büyük öneme sahip Aydın Geyve’deki Afrodisias Antik Kenti’ne ait bugüne dek görülmemiş fotoğraflar izleyiciyle buluşuyor. Önce hikayeden kısaca bahsetmekte fayda var…
SÜRECE IŞIK TUTUYOR
Ara Güler, 1958’de baraj açılışını fotoğraflamak üzere Aydın’a gider. Dönüş sırasında yolunu kaybeder ve tesadüfen Geyre’deki köye uğrar. Etrafındaki manzarayı görünce köyün sıradan bir yer olmadığını anlar. Aktardığına göre tarihi eserler kahvehanede masa yapılmıştır. Evler tarihi sütunların üzerine kurulmuş, Roma döneminden kalma Afrodit mabedinde kadınlar yün dövmektedir.
Gördüklerini kayda alan Güler, dünyaca ünlü mimarlık dergisi Horizon’a yazar ve süreç başlar. Buranın, varlığı kaynaklardan bilinen fakat hiç keşfedilmemiş Afrodisias olduğu tespit edilir ve ABD’de yaşayan Prof. Kenan Erim öncülüğünde kenti ayağa kaldırma çalışmaları başlar.
Doğuş Grubu’nun Ara Güler ile iş birliği sonucu hayata geçirdiği Ara Güler Müzesi’nin ikinci sergisi ‘Aphrodisias’ bu sürece ışık tutuyor.
İLK AĞIZDAN DİNLEYİN
Dün ziyarete açılan sergide Güler’in arşivinden arekolojik alana ait ve aralarında orijinal karanlık oda baskılarının bulunduğu fotoğraflar, sanatçının uluslararası yayın ve ajanslarla yazışmaları, gezi notlarını okumak mümkün. Serginin temelini Ara Güler tarafından fotoğraflanan, bugün Afrodisyas Arkeolojik Alanı olarak tescilli olan antik kente çekilen fotoğraflar oluşturuyor. Sergide, UNESCO Dünya Miras Liste’sine giren köyün keşfedilmeden önceki günlük yaşantısını, antik kentin ayağa kaldırılışını ve dünyaya tanıtılışını Güler’in yazdığı metinlerden okuyoruz.
Aphrodisias, antik kentin ayağa kaldırılma sürecinde boşaltılıyor ve kentin tarihi dokusunun dışındaki her şey kaldırılıyor. Bunlar arasında evler, tarlalar ve köy camii de var. Ara Güler Arşiv ve Araştırma Merkezi Müdürü Umut Sülün’den edindiğimiz bilgiye göre tarihi bir Osmanlı köyü olan Geyre de haliyle kayboluyor. Ara Güler de bundan derin üzüntü duyuyor ve “Buranın yaşanmışlıkları artık yok” diyor. Afrodisias’ı Ara Güler eşliğinde gezmek ve öyküsüne tanık olmak istiyorsanız Eylül’e kadar vaktiniz var.
- Bu cami tekrar yapılamaz
- Sergide göze çarpan detaylardan biri köy camisi. Ara Güler, bu camii için şu notu düşmüş: “Bir cami içi fotoğraf çekmiştim, bir iç mekandı. Karşıda mihrap vardı. ön planında Roma sütun başlığı vardı. Bu cami de ötekiler gibi kaybolmuştu hem de hiç iz bırakmadan… Kala kala benim o gün çektiğim fotoğraflar kaldı tarihe. Bu caminin eşinin bir yere yeniden inşa edileceğine inanmıyorum çünkü bu kadar güzel desenler ikinci kez yapılamaz.”
