|
İnternette gezinirken

İnternet her geçen gün hayatımıza biraz daha fazla girmeye, onu biçimlendirmeye başladı. Bugün bunu pek az hisseden, hatta hiç hissetmeyenlerimiz olabilir, ama yakın bir gelecekte daha "internetli" bir dünyada yaşıyor olacağız.

Bütün insan etkinlerinin yansımasını en çabuk bulduğu alan "dil" olduğundan, Türkçenin de bu gelişmeden etkilenmemesi mümkün olamaz. Şimdiden birçok kelime gerek İngilizcesiyle, gerek Türkçeleştirilmiş şekliyle dilimize girdi. Bugünlerde birçok firmanın üç yıl bedava internet, yanında bir de bilgisayar... Bitmedi!.. Bir de yazıcı... Bitmedi!.. Bir de tarayıcı... Bitmedi!.. Bir de coysitik.. diyerek cemii cümlemizi bu sanal dünyaya bağlama çalışmalarıyla yediden yetmişe internetli olacağız. Artık her türlü bilgi farenin kuyruğunda. Tıklayın, Amerikan Kongre Kütüphanesi.. Tıklayın, Fransız Millî Kütüphanesi.. Tıklayın The Economist...

Elbette böyle bir ortamda "dil" de önemli oluyor. Burada Türkçe''nin yeri ne, diye sorarsanız, çok iyi şeyler söyleyemem. Lâkin kötümser de olmak istemiyorum. Biz yine irabda mahalli olan diller arasındayız, yani esami defterinde kaydımız var. Öncelikle, bir hayli Türkçe sitenin bulunması, bilgiye sadece Türkçe üzerinden ulaşabilecekleri veya Türkçeyi tercih edenleri tatmin edecek düzeyde. Türkçenin uluslararası tanınan bir karakter takımının bulunması Türkçe hurufat meselesini büyük ölçüde çözmüş görünüyor. Daha da güzeli, iki önemli internet erişim programının, yani Microsoft''un Internet Explorer''ı ve Netscape''in Communicator''ünün Türkçeleştirilmiş sürümlerinin bulunması. Explorer, sanırım Türkiye piyasasına Türkçe olarak girmişti. Nihayet geçtiğimiz aylarda Netscape''in Communicator''ü de Türkçeleştirildi. Ben daha hızlı bulduğum için Netscape''i tercih etmekteydim; bedava Türkçe sürümünü de hemen indirdim (yani download ettim). Ancak Netscape''in Türkçesi, Explorer''ınki kadar titizlikle işlenmiş değil. Meselâ Communicator sözüne uygun bir karşılık bulunabilirdi. Bu menüdeki navigator, messenger, composer, instant messenger service gibi isimlerin Türkçeleştirilmemesini anlamak mümkün değil. Netscape bunları özel ad olarak kabul ediyor olmalı. Bookmarks karşılığı kullanılan "yer imleri" karşılığı da çok anlamlı değil. Kullanıcı bu kelimenin anlamını değil, işlevini bilebiliyor ancak. Ayrıca buradaki search, businesss and finance vs. gibi hazır "yer imleri" olduğu gibi bırakılmış; herhalde kullanıcılar buraları kendileri özelleştirsin istenmiş. Bizce bunlar Türkçeleştirilse idi, daha kullanımı kolay bir program ortaya çıkardı. Dosya menüsündeki "yazdırma önizleme" karşılığı belâgat derslerinde "tenafür"e örnek gösterilebilecek bir karşılık, kısaca "önizleme" denilse de anlardık. Yardım menüsünün anlaşılır bir Türkçe ile hazırlandığı görülüyor.

Netscape''in Microsoft gibi bir Türkiye temsilciliği olmadığı için Türkçe bir ana sayfası da yok.

Sözü geçmişken söyleyelim: Explorer''daki Türkçesi gayet başarılı ve anlaşılır olan Microsoft''un Türkçe ana sayfasındaki menülerinden birinin adı şöyle: Yazilim.

Türkiyeli kullanıcılara servis sağlayan kuruluşların da Türkçe konusunda titiz olmaları gerektiğini düşünüyorum. Bunun için birkaç kuruluşun sayfasına girdim. Zaman zaman kimi elmek adreslerinde uzantısını gördüğüm Kaynet''in ana sayfasında birçok kavramın İngilizce olduğunu görünce fazla değerlendirmeye gerek duymadım.

İhlas net''in ana sayfası yavaş açılmakla birlikte işlevsel. Birçok bilgiye buradan ulaşmak mümkün. Tasarımı sade. Hele bir "Son dakika" menüsü var ki, neredeyse on dakikada bir yenileniyor. Türkçe açısından can sıkıcı iki şey gördüm: Birisi, sayisal loto, ikincisi "banner" isimli bir menü. Bu "banner" menüsü aslında başka bir siteye bağlantı. Bu siteyi açanlar azıcık Türkçe düşünselerdi kelimeye uygun bir karşılık bulabilirlerdi; "banner" internetle doğmuş, değiştirilemez bir söz değil. "Kuşak ilân", "İlan kuşağı" vs. demek mümkün.

Superonline, İhlas net''ten daha hızlı açılıyor. Bunun ana sayfasında da bir "Son dakika" menüsü var, lâkin girmenizi önermem; hem kullanışsız, hem yavaş açılıyor; haberleri de yeterince son dakika değil. Bir çok şeyi, hatta bu arada "chat"i bile Türkçeleştiren Superonline''ın World Club isminde bir menüsünün ve sanal kulübünün olması şaşırtıcı. Bu İngilizce isimli kulüp şöyle tanıtılıyor: "World Club üyeleri arasinda konusmaktan hoslanacaginiz ..."

Veezy''nin (ne demek veezy Allahaşkına?) ana sayfası sade tasarımlı. Türkçe açısından beni rahatsız eden şey "Chat". Buna kısaca "sohbet" derseniz erenler, sizi daha çok severiz.

Bu üç servis sağlayıcıdan ulaşabileceğiniz internet üzerinden alışveriş imkânı sağlayan kuruluşların sayısı, cirolarını bilmem ama, on-onbeş kadar. Ancak kitap satın almak isterseniz, Superonline ve İhlas size doyurucu bir şey sunmuyor. Veezy ise birçok internet kitapçısının bağlantısını kültür sanat sayfasına koymuş.

24 yıl önce
İnternette gezinirken
Efendimiz’in (sav) Zekatı-1
Milyonlar milyarlar havada uçuşuyor
Sandık başına giderken…
Operadaki Hayalet’in “kehaneti” gerçekleşirse…
Ayasofya’yı açan adama vefa zamanı