ABD’de Siyahî Amerikalı George Floyd’un Beyaz polisler tarafından öldürülmesiyle başlayan protestolar İngiltere ve Fransa başta olmak üzere Avrupa’ya da hızla yayıldı. Protestoların daha çok sömürge geçmişi olan ülkelerde gerçekleşmesi dikkat çekiciydi. Geçen Pazar günkü yazıma da “ABD köleci-sömürgeci dönemlerinin bedelini ödüyor bugün” diye başlamıştım.
“Black Lives Matter(Siyahlar’ın hayatları değerlidir)” hareketinin öncülük ettiği protestolar köleci-sömürge dönemlerin simge isimlerine ait heykelleri de hedef alıyor. Beyaz Amerikan ırkçılığına karşı yürüyen protestocular “Amerikan İç Savaşı”ndaki köleci tarafın önde gelen isimlerine ait heykellerin kamusal alanlardan kaldırılmasını da istiyorlar. Bazı eyaletlerde Amerika’yı keşfeden İtalyan denizci Kristof Kolomb’un heykelleri de protesto ediliyordu.
ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi köleciliği savunan 11 ünlü ismin heykelinin Kongre binasından çıkarılması gerektiğini savunuyor. Londra’nın Pakistan asıllı belediye başkanı Sadık Han sokak ve yer isimlerinden köleciliği savunanların isimlerin çıkarılmasını istiyor. İngiltere’de göstericiler ünlü köle tüccarı Edward Colston’un heykelini nehre attılar. Heykelin kaidesine ise “bu plâka evlerinden zorla koparılan kölelere adanmıştır” ibaresini yazdılar. Göstericiler Afrika’nın sömürgeleştirilmesinde büyük rol oynayan Cecil Rhodes ile İngiliz Başbakanları William Gladstone ve Winston Churchill’ün heykellerini de istemiyorlar.
Köleciliği ve sömürgeciliği savunan Gladstone “Osmanlı Devleti”nin parçalanmasını ve “Türkler”in Anadolu’dan çıkarılmasını kendisine dâvâ edinen emperyalist bir siyasetçiydi. Churchill ise Bahriye Nazırıyken 1915’de Gelibolu yarımadasını işgal girişimini başlatan harekâtın mimarıydı. Üç isime göre de İngiliz ırkı dünyayı yönetmesi gereken en üstün ırk idi.
“Beyaz Amerika” veya ”Beyaz Avrupa” ırkçılığı sömürgeciliğin meşrulaştırılmasına gerekçe olarak üretildi. Afrika’nın sömürgeleştirilmesi sözde ‘Hıristiyan uygarlaştırma’ misyonuyla da ilişkiliydi. Batı dünyasının en parlak zihinlerini bile etkileyen bu çarpıklık, Beyaz Avrupalı olmayan halkları insanın bir alt türü olarak yansıtıyordu. “1789-Fransız devrimi”ni coşkuyla kucaklayan, “Efendi-Köle” ilişkisi üzerine uzun uzun tahliller yapan Alman düşünürü Hegel’in, aynı dönemde Fransız sömürgecilere isyan ederek “modern tarihin ilk Siyah Cumhuriyeti”ni kuran Haitililer’den hiç bahsetmemesi dikkat çekici bir suskunluktu. 1789’u insan aklının ve özgürlüğünün doruk noktası olarak gören Hegel, Haitili Siyahlar’a ise çok ‘Fransız’ kalmıştı.
Belçika’daki protestocuların hedefindeyse Kongo’daki mezâlimiyle tanınan Belçika Kralı II. Leopold vardı. Leopold, Kongolular’ı köleleştirerek ağır işlerde çalıştırdı, yeterli ölçüde kauçuk toplamayan Siyahlar’ın ise ellerinin kesilmesini emretti. Elleri kesilenlerin önemli bir kısmıysa zavallı çocuklardı. İngilizler de İngiliz kumaşının pazarda tekel oluşturması için Hint dokumacıların ellerini kestirmişlerdi. Sömürge geliriyle Belçika’da büyük yatırımlar yapan II. Leopold milyonlarca insanın ölümünden sorumlu tutulmasına rağmen heykelleri her yerde.
Amerika’daysa Avrupa kökenli Beyaz koloniler İngiliz sultasına isyan ederek bağımsızlık kazandılar ama köleci sistemi devam ettirdiler. Araştırmacılar Amerikan zenginliğinin kaynağı olarak gördükleri Afrika’dan kaçırılan Siyahlar’ın ekonomik değerine paha bile biçemiyorlar.
ABD, Avrupa, Avustralya ve Yeni Zelanda’da “Beyaz Irkçılar” göçmenlere yönelik saldırılara imza attılar. ABD ve Avrupa’da yükselen Irkçı hareketler merkez partileri köşeye sıkıştırıyor. Batı dünyası sömürge dönemlerine ait ırkçılığın mutasyon geçirmiş şimdiki haliyle yüzleşiyor.
Yeni tür Koronavirüsten hayatını kaybedenler sıralamasında ABD, İngiltere, Brezilya, Fransa ve İspanya ilk sıralarda yer alıyorlar. ABD, İngiltere ve Brezilya’da ölümler daha çok Siyahlar ve diğer renkli insanlar arasında vukû buluyor. Bu ülkelerdeki sistemlerin en zayıf halkası da bu insanlar. “Siyahlar’ın hayatları değerlidir” hareketinin hızla büyümesinin sebebi de bu.
