Milyonlarca vatandaşı ilgilendiren emeklilik yasasında her gün yeni gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Emeklilikte Yaşa Takılanlar için 18 yaş altı sigorta istisnası masadaki yerini alırken binlerce vatandaş ‘’1-18 yaş öncesi yapılan sigorta emekliliği öne çeker mi? Sigortalı başlamaya 18 yaşından önce başlayanlar EYT'den nasıl yararlanacak? EYT yasası çıkmadan yaptığım yaş düzeltmesinin bir etkisi olur mu? Staj dönemini borçlanmak mümkün mü? Prim günü eksik olanların ne yapması gerekiyor?’’ gibi sorular sormaya başladı. İşte tüm detaylar.
Sigorta başlangıcı için yeni tarih gündemde. EYT’lileri heyecanlandıran habere göre 18 yaş altı çalışmada sigorta başlangıcının kabul edilmesinin bir istisnası bulunuyor. Erken sigorta sayesinde emeklilik öne çekilebiliyor. Ancak sigortanın başladığı tarih büyük önem taşıyor. Sigorta 14 yaşında başlamış olsa bile başlangıç kabul ediliyor ve emeklilik buna göre hesaplanıyor.
1-18 YAŞ ÖNCESİ YAPILAN SİGORTA EMEKLİLİĞİ ÖNE ÇEKER Mİ?
18 yaş öncesi sigortanın emekliliğe etkisinde Nisan 1981, Eylül 1999 öncesi tarihi önem taşıyor.
Bu tarihte sigortalı olanlar için Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 81. maddesi geçerlidir. Buna göre çalışanlar 18 yaş öncesinde ya da sonrasında olmasına bakılmadan işe giriş tarihine göre kademeli sisteme tabidir. Ancak sigortalılık süresinin bu yaşın doldurulduğu tarihte başlayacağına yönelik hüküm 1 Nisan 1981 öncesi sigortalı çalışmaya başlayan SSK'lıları etkilemiyor. Bu yaştan öncesi sigorta emeklilikte aranan prim gün sayısında hesaba dâhil ediliyor. Başladıkları tarihte isterse 14 yaşında olsunlar sigortalılık başlangıç tarihi kabul edilir ve emeklilik buna göre hesaplanır.
SİGORTALI BAŞLAMAYA 18 YAŞINDAN ÖNCE BAŞLAYANLAR EYT'DEN NASIL YARARLANACAK?
18 yaş öncesinde sigorta girişi emeklilik şartlarının belirlenmesinde dikkate alınır. Örneğin Ocak 1982 doğumlu bir kişi, Ocak 1999 tarihinde SSK'lı çalışmaya başladı. Bu kişi henüz 18 yaşını doldurmamakla beraber Eylül 1999 öncesi yapılan sigorta girişi nedeniyle EYT'ten yararlanabilecek. Eylül 1999 öncesinde yapılan sigorta girişi EYT düzenlemesinden yararlan hakkı sağlayacak.
ÇOCUK YAŞTA SİGORTANIN MALULLÜK VE YAKINLARA ÖLÜM AYLIĞINDA BİR ROLÜ VAR MI?
Genel Sağlık Sigortası, Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre uzun vadeli sigorta olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi çalışmak sigorta başlangıcı olarak kabul ediliyor. Bunun için de 18 yaşın doldurulduğu tarih başlangıç kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen primler sadece prim ödeme gün sayısı hesabına katılır. Ekim 2008 öncesi SSK, Bağ-Kur kapsamındakilere yaşlılık aylığında geçerli olan 18 yaş uygulaması ölüm ve malullük aylıklarında uygulanmaz. Örneğin 16 yaşındayken sigortalı olup 1000 prim günü olan bir kişiye çalışma gücünün yüzde 70ini kaybettiğinde 10 yıl sigortalılık süresi, 1800 prim günüyle malullük aylığı bağlanır.
EYT YASASI ÇIKMADAN YAPTIĞIM YAŞ DÜZELTMESİNİN BİR ETKİSİ OLUR MU?
Emeklilik açısından ilk defa sigortalı olarak çalışılmaya başlanan tarihte nüfus kaydındaki doğum tarihi geçerli kabul edilir. İlk defa çalışmaya başladıktan sonra mahkeme kararıyla yapılan düzeltmeler emeklilik işlemlerinde geçerli kabul edilmiyor. Sigortalı olunan tarihten önce yapılan yaş büyütmeleri emeklilik açısından kabul ediliyor. Dolayısıyla yaş düzeltmenin EYT'ye bir katkısı bulunmuyor.
BİRDEN FAZLA SİGORTA SİCİL NUMARAMIN OLMASI EMEKLİLİĞİMİ OLUMSUZ ETKİLER Mİ?
Birden çok SSK numarası ciddi sıkıntılara neden olabilir. Emeklilik öncesi mutlaka sicil numaralarının birleştirilmesi gerekir. EYT yasası çıkmadan önce sivil numarası, hizmet dökümü kontrolü yapmanızda fayda bulunuyor.
BORÇLANMA EMEKLİLİĞİ NE KADAR ÖNE ÇEKER, STAJ DÖNEMİNİ BORÇLANMAK MÜMKÜN MÜ?
Sigortalı çalışmadan önce askerliğini yapanlar prim günü eksik olmasa da borçlanmaya giderek erken emekliliğe hak kazanabilir. Bazı durumlarda bir günlük borçlanma emeklilik tarihini 1 yıl öne çekebilir. Eğitim döneminde yapılan stajlar emekliliğe esas olan uzun vadeli sigorta primi olarak ödenmiyor. Bu nedenli sigorta başlangıcı kabul edilmiyor. Ancak doğum borçlanmasında başlangıç olarak kabul ediliyor. Staj sonrası doğum yapan kadın çalışanlar, tescil şartını yerine getirmiş kabul ediliyor.
PRİM GÜNÜ EKSİK OLANLARIN NE YAPMASI GEREKİYOR?
Prim gün sayısı eksik olanlar ise doğum borçlanması, askerlik, yurtdışı borçlanması yaparak prim gün sayısını tamamlayarak EYT kapsamında emekli olabilecek.
Kadınlar 3 defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden sonra 2 yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması şartıyla talepte bulunulan süreleri borçlanabilecek. Doğum borçlanması ile her bir çocuk için 720 güne kadar borçlanma imkânı bulunuyor.
