Gazze’de ateşkes müzakereleri devam ederken, ABD kanadından bölgenin geleceğine dair bir plan sızdı. Donald Trump’ın damadı Jared Kushner ve ekibinin hazırladığı iddia edilen "Sunrise" (Gündoğumu) projesi, Gazze Şeridi’ni lüks turizm ve teknoloji merkezi haline getirmeyi hedefleyen 112 milyar dolarlık bir yol haritası sunuyor.
Wall Street Journal’ın ulaştığı bilgilere göre, ABD Başkanı Donald Trump’ın barış planının "ikinci aşaması" olarak nitelendirilen bu proje, Jared Kushner ve Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff liderliğindeki bir ekip tarafından son 45 gün içinde hazırlandı. ‘Hassas ancak gizli değil’ ibaresiyle dolaşıma giren 32 sayfalık sunumda, Gazze’nin yıkıntıları üzerinde 10 yıl sürecek devasa bir dönüşüm öngörülüyor.
Hassas ancak gizli değil
Basına sızan çizimlere göre proje; yüksek hızlı demiryolu ağları, yapay zekâ destekli akıllı enerji şebekeleri ve sahil şeridinde yükselecek lüks tesisleri içeriyor. Toplam 112 milyar dolarlık maliyetin yüzde 20’sinin ABD tarafından karşılanması planlanıyor. Washington’ın yaklaşık 60 milyar dolarlık hibe ve borç garantisi sağlamayı taahhüt ettiği projenin
Türkiye, Mısır ve zengin Körfez ülkelerine sunulduğu iddia ediliyor.
Refah merkezi olacak
Dört aşamalı olarak planlanan yeniden inşa süreci, güneydeki Refah ve Han Yunus bölgelerinden başlayarak kuzeye, Gazze kentine doğru ilerleyecek. 10 yıllık yol haritasının ilk adımı; enkazların, patlamamış mühimmatların ve Hamas tünellerinin temizlenmesi olacak. Bu süreçte halka sahra hastaneleri ve geçici barınaklar sağlanacak. Ardından kalıcı konutlar, okullar ve altyapı inşa edilecek.
Planın en dikkat çekici detaylarından biri, "Yeni Refah" kentinin kurulması hedefi. Bu kentin Gazze’nin yeni yönetim merkezi olması ve 500 binden fazla kişiye ev sahipliği yapması tasarlanıyor. Lüks gayrimenkuller ve modern ulaşım ağları ise projenin son evresinde devreye girecek.
Tek şart var
Planın hayata geçmesi ise çok sert bir koşula bağlanmış durumda. Belgenin ikinci sayfasında kırmızı harflerle, tüm bu yatırımların Hamas’ın tamamen silahsızlanmasına ve tünellerin yok edilmesine bağlı olduğu vurgulanıyor. Ancak uzmanlar, Hamas’ın bu şartı kabul etmeyeceği ve savaş sonrası istikrarsız bir ortamda uluslararası yatırımcıların yüksek teknolojili bir kent kurmaya ikna edilemeyeceği gerekçesiyle plana şüpheyle yaklaşıyor.
Gazze Gazzeliler tarafından yönetilmeli
Öte yandan Miami'de gerçekleşen ve ABD, Türkiye, Mısır ile Katar'ın katıldığı toplantıda, barış planının ikinci aşaması masaya yatırıldı.
“Birleşik bir Gazze yönetimi altında Gazze’de bir yönetim organının kurulmasının önemini vurguladıklarını... Bu bağlamda Barış Kurulu’nun yakın zamanda tesis edilmesi ve faaliyete geçirilmesine desteğimizi ifade ettik.”
“Gazze, Gazze’liler tarafından yönetilmeli, Gazze toprakları hiçbir şekilde bölünmemeli ve Gazze’de yapılacak her şey Gazze’liler için yapılmalı” ifadelerini kullandı. Basın mensuplarına konuşan Fidan, “Birinci aşamada meydana gelen sorunları detaylı olarak tartışma imkanımız oldu. Türkiye olarak ateşkes ihlallerinin barış planını tehlikeye soktuğunu, ikinci aşamaya geçmede büyük riskler oluşturduğunu açıkça ifade ettik. Özellikle İsrail tarafından devam eden ihlaller inanılmaz şekilde süreci daha zor hale getiriyor. Gördüğümüz o ki, bütün taraflar bu konuda mutabakat içerisinde ve bunun önüne geçilmesi konusunda da çeşitli tartışmalarımız oldu” dedi. İkinci aşamaya geçişle ilgili tartışılan konulara değinen Fidan, toplantıda Gazze’nin yeniden imarına ilişkin bir ön çalışmanın sunulduğunu ve bu çerçevede bir ön tartışma yapıldığını belirtti.
Öte yandan Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın, Hamas Siyasi Büro Üyesi ve Müzakere heyeti Başkanı Halil el Hayye ile beraberindeki heyetle bir araya geldi. “Gazze Ateşkes Anlaşması” kapsamında İstanbul’da yapılan görüşmede Hamas heyeti, ateşkes kurallarına uyduklarını belirterek, İsrail tarafının yaptığı ihlaller hakkında MİT Başkanı Kalın’a bilgi verdi. Garantör ülke Türkiye’nin, Gazze’de ateşkesin uygulanması yönündeki yoğun çalışmaları üzerinde durulan görüşmede, İsrail’in yaptığı ihlallerin önlenmesi için atılacak adımlar değerlendirildi. Ayrıca, Gazze Barış Planı’nın ikinci aşamasına geçiş için gerekli şartların oluşturulması ve mevcut sorunların giderilmesi için yapılacaklar konusunda istişarelerde bulunuldu. Her iki heyet de bağımsız Filistin Devleti’nin kurulması hedefinin korunması üzerinde tekrar mutabık kaldı.
