İran’da düşen Ukrayna uçağının, 2014 yılında Malezya uçağını da düşüren Rus yapımı TOR füzesiyle vurulmuş olabileceği iddia ediliyor. Tahran’da 8 Ocak’ta düşürülen ve 176 kişinin ölümüne yol açan Ukrayna Havayolları’na ait Boeing-737 tipi yolcu uçağıyla ilgili tartışmalar tırmanıyor. Başta İngiltere, ABD ve Kanada olmak üzere çeşitli ülkelerden gelen mesajlarda, ‘uçağın İran tarafından ateşlenen füzeyle düşürüldüğü’ savunuluyor. Kanada Başbakanı Justin Trudeau, uçağı İran’a ait hava savunma füzesinin düşürdüğüne dair ellerinde kanıt olduğunu kaydetti. Avrupa ülkeleri detaylı soruşturma çağrısı yaparken Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy de uçağın füzeyle vurulma ihtimalini gözardı etmediklerini belirterek, “Ancak bu henüz kanıtlanmadı. ABD, Kanada ve Birleşik Krallık’a ellerindeki kanıtları paylaşma çağrısı yapıyoruz” dedi.
***
‘Kaza’ sonrası uçağın kara kutusunu üretici şirket Boeing’e teslim etmeyen İran, sözkonusu iddiaları yalanlamayı tercih ediyor. İran Sivil Havacılık Kurumu Başkanı Ali Abidzade, “Uçağa füze isabet etmedi. Uçağın parçaları toplandı. Havada patlama yaşanmış olsaydı parçaların dağılımı çok daha fazla olurdu. Düşüş nedeni kara kutunun açılmasıyla belli olacaktır. Normal şartlarda kara kutularda bilgiyi okuma kapasitesine sahibiz ancak ihtiyaç duyarsak Rusya ve Kanada gibi diğer ülkelerden de yardım alacağız. Uçağın kara kutusu zarar görmüş. İnceleme 1-2 yıl sürebilir” şeklinde açıklama yaptı.
İran iddiaları reddetse de uçağın enkazına ait görüntüler ‘füze’ şüphesini güçlendiriyor. Uçağın enkaz görüntüleri 17 Temmuz 2014’te Ukrayna’da füzeyle düşürülen Malezya uçağının enkazıyla büyük benzerlik taşıyor. Ülkenin doğusundaki ayrılıkçılar tarafından Rus yapımı BUK (SA-17) füzesiyle düşürüldüğü tespit edilen MH17 sefer sayılı Boeing-777’nin enkazında, bu füzelerin karakteristiği olan birçok şarapnel deliği tespit edilmişti.
İran’da düşürülen Ukrayna uçağının enkaz parçalarında da benzer şarapnel delikleri var. İran’ın elinde Rus yapımı ve BUK sistemiyle aynı aileden olan TOR (SA-15) füzeleri olduğu biliniyor. İki füze sistemi de hedefe direkt çarpmak yerine (hardkill), yanından geçerken parça tesirli başlığı infilak (fragment) ettiriyor. Bu sayede füzenin hedefi ıskalaması riski en aza indiriliyor. Onlarca şarapnelden sadece birkaçının isabet etmesi bile kabin basıncını bozarak uçağı düşürmeye yetiyor. Gece havada ilk patlamanın yaşandığı bölgede TOR füzesine ait bazı parçaların tespit edildiğini gösteren fotoğraflar da olayın kaza değil saldırı olabileceğine ilişkin ihtimalleri güçlendiriyor.
Kanıt Ukrayna’da
Tahran Havalimanı’ndan Ukrayna’nın başkenti Kiev’e gitmek üzere havalanan yolcu uçağı İran’ın Irak’taki ABD kuvvetlerine füze ateşlediği gece Tahran’dan kalkışından dakikalar sonra düştü. Ukrayna Dışişleri Bakanı Vadym Prystaiko, ABD’nin düşen uçak ile ilgili, ‘çok önemli veriyi’ Ukrayna ile paylaştığını duyurdu. Prystaiko açıklamasında “Devlet Başkanımız Zelensky ile birlikte ABD’li temsilcilerle görüştük. Kendi uzmanlarımız tarafından incelenmek üzere ABD’li temsilcilerden çok önemli bir veri aldık” ifadelerini kullandı.
Boeing-737 kara kutusu
- İngiliz haber ajansı Reuters, düşen uçağın enkazından kurtarılan iki kara kutunun görüntülerini paylaştı. Kara kutuları içeren sandık, İran’ın başkenti Tahran’da çekildiği düşünülen bir videodan alınan görüntülerle ifşa edildi. Kara kutu bilgilerini paylaşmayı reddeden Tahran yönetimi, kara kutuların zarar gördüğünü ancak hafıza kartlarının sağlam durumda olduğunu belirtiyor.
O iddia gerçek dışı
Atlasglobal’e ait Airbus A-330 tipi uçağın o gün roketle vurulduğu iddia edilen Ukrayna uçağı ile aynı anda Tahran’dan havalandığı ve vurulmaktan kılpayı kurtulduğu iddia edilmişti. Ancak iddialar gerçeği yansıtmıyor. Türk uçağının yerel saatle 05.15’te kalkış yaptığı, vurulduğu iddia edilen Ukrayna uçağının ise 1 saat rötarla 06.15’te havalandığı ve kalktıktan 3 dakika sonra 06.18 de düştüğü belirtildi.
Havada patlama
- Amerikan New York Times’ın yayınladığı görüntüler, Ukrayna uçağının füzeyle vurulmuş olabileceğini gözler önüne serdi. Tahran Havalimanı yakınlarında bir kişinin cep telefonuyla çektiği vidyoda bir füzenin ateşlendiği, sonrasında havada bir hedefe isabet ederek patladığı görülüyor.
İran bugün açıklayacak
- İran’ın yarı resmi haber ajansı Farsnews, uçağın düşme nedeninin bugün açıklanacağını duyurdu. Haberde kazaya ilişkin incelemelere ülke dışından uzmanların katıldığı öne sürüldü.
