Ekonominin canlandırılması için en önemli gösterge olan düşük kredi faizleri ekonomi yönetiminin aldığı tedbirlere rağmen bir türlü gerçekleşmiyor. Yatırımların önünde engel olan yüksek faiz oranları Merkez Bankası’nın aldığı kararlara rağmen olması gereken yere inemiyor. Oysa Merkez Bankası Eylül 2018’den bu yana politika faizini tam 9 kez düşürerek yüzde 24’ten önceki günkü yeni indirimle yüzde 8,25’e kadar indirdi. Yani toplamda politika faizi yüzde 24’lerden yüzde 8,25’e kadar geri çekildi. Bu da aylık oranların yüzde 2’lerden yüzde 0,68’lere geldiğini gösteriyor. Ancak Merkez’in faiz indirim hamlesi özel bankalarda tam olarak karşılık bulmuş değil.
Zaten genel olarak da oranların özellikle kredi cephesinde tam olarak karşılık bulması beklenmiyor ama makasın da bu denli açık olması özel bankaların son dönemde kredi vermekte bir hayli nazlandığını gösteriyor. Eylül 2018’de kredi faizi ile Merkez’in politika faizi arasında makas Merkez’in politika faizini 625 baz puan artırarak yüzde 24’e çıkarmasıyla neredeyse kapanmıştı. Konut, taşıt ve ihtiyaç kredilerinde uygulanan aylık faiz yüzde 2 civarındayken Merkez’in politika faizinde de aylık oran yüzde 2’ye denk gelmişti. Ancak aradan geçen zaman diliminde politika faizi ile kredi faizleri arasındaki makas bir hayli açıldı. Merkez Bankası’nın son faiz toplantısı kararıyla politika faizi yüzde 8,25’e düştü. Kredilerde ise yıllık maliyet oranı yüzde 13’ler seviyesinde.
Konut, taşıt ve ihtiyaç kredilerinde aylık faiz oranını en düşük yüzde 0,95’ler seviyesinde tutan bankalar olmasına karşın bunun uygulamada ağırlıklı karşılığı kişinin risk skoruna göre yüzde 1,10 seviyesi olarak dikkat çekiyor. Bu faiz oranlarıyla çekilen her 100 bin liralık kredinin 36 ay vadede aylık ödemesi 3 bin 507 lira, toplam faiz tutarı da 26 bin 281 lira olarak hesaplanıyor. Oysa kredi oranı politika faizi olan yüzde 8,25’e doğru inse bunun aylık oranı en iyimser oranla yüzde 0,70 olacak. Bu da her 100 bin liralık kredide aylık ödenmesi gereken tutarı 3 bin 230 liraya toplam ödenecek faizi de 16 bin 297 liraya indirecek. Böylece kredi çeken vatandaşın faiz için cebinden çıkan rakam 9 bin 984 lira azalacak.
- Aynı miktardaki paranın mevduat getirisi ile kredi faizi karşılaştırıldığında da makasın açık olduğu dikkat çekiyor. Ancak buradaki açık makasta banka lehine bir durum söz konusu. Burada da özel bankalar ile kamu bankaları birbirinden ayrışıyor. Kamu bankaları mevduat olarak topladığı kaynağa piyasa koşullarına göre daha uygun oranlar verirken birçok bankada ise mevduat oranlarının politika faizine yakın veya altında olduğu gözleniyor. 100 bin liranın kredide karşılığı aylık yaklaşık 745 lira faize denk gelirken, cebinde 100 bin lirası olan mevduat sahibine verilen aylık faiz tutarı ise 450 lira olarak hesaplanıyor.
