Sofraların vazgeçilmezi patatesin hasadı sürüyor. Bu yılki rekolte çiftçilerin yüzünü güldürüyor. Çiftçinin yeni sezon hasat heyecanına katılmak için Niğde Yıldıztepe Kasabası'ndaki çiftçilerle birlikte patates sökümünden depolara gelene kadarki sürece tanıklık ettik. Toplanan patatesler, çuvallara dolduruluyor. Zirai makinalarla traktörlere yüklenerek depolara götürülüyor. Bu depolar genelde evlerin altında veya yakınlarında oluyor. Patatesler Nisan sonuna kadar soğuk hava depolarında bekletilebiliyor. Arz talep dengesinin sağlanmasında bu depoların büyük önemi var.
ÇİFTÇİNİN MASRAFI ARTTI
Üreticilerden bazıları, Nevşehir Kavak'taki büyük soğuk hava depolarına götürüyor. Bu yılki verimden memnun olan çiftçiler; mazot, elektrik, gübre fiyatlarının bu yıl maliyetleri katladığını söylüyor. Üretimden vazgeçmeyeceklerini söyleyen çiftçiler, bu yıl vatandaşın bol bol patates yiyeceğini, endişeye kapılmaması gerektiğini ifade ediyor. Patatesin tarlada fiyatı ortalama 3,5 - 4,5 lira arasında değişiyor. Sofraya gelene kadar aradaki makasın katlanarak açılmasına çiftçiler anlam veremiyor.
RAKAMLARLA PATATES ÜRETİM VE TÜKETİMİ
Türkiye’deki patates üretimi 2021 yılında 73 ilde yaklaşık 139 bin hektar alanda 5,1 milyon ton oldu. Kişi başına tüketim 51,3 kilogram. Patates üretiminde; Konya, Niğde, Afyonkarahisar ve Kayseri başı çekiyor. Bu dört il, ülke üretiminin yüzde 45’ini, ekim alanlarının ise yüzde 41’ini oluşturuyor. Türkiye taze patateste ihracatçı konumunda. Türkiye patates ithalatı 2020 yılında toplam 25 bin ton, ihracatı ise 124 bin ton oldu. 2021 yılında patates ithalatının yaklaşık yüzde 96’sı tohumluk. Geçen yıl 271 ton patates ihracatının yüzde 98’i taze, yüzde 1,9’u tohumluk ve çok az miktarda da dondurulmuş patatesten oluştu.
Üretim bu ülkenin ana damarı
- Selami Güngör, 90 dekarlık alanda patates üretimi yapıyor. Bu yılki rekoltenin 300 ton olduğunu dile getiren Güngör, sorun ve taleplerini şöyle sıralıyor: "Üretimle ilgili bizim bir derdimiz yok. Biz her zaman üretmeye devam edeceğiz. Türkiye'nin ihtiyacının çok fazlasını üretiyoruz. Şu an sadece mazot, gübre ve ilaçların maliyetlerin esiri durumuna düştük. 1 saatlik sulama ücreti, 93 liradan şu an 155 liraya kadar çıktı. Maliyetim 5 ay içinde yüzde 65 arttı. Üretim bu ülkenin ana damarı.”
Fiyattaki makas çok fazla
Çiftçi Mehmet Ayhan da “Patatesi 4 - 4,5 liraya verdiğimiz zaman İstanbul'da tüketici pazarda 10-12 liraya alıyor. Bu 8 lira fark nasıl oluyor. Biz burada 4 liraya ekip, biçip, 6 ay peşinde koşturduğumuz halde 10-12 liraya tüketicinin patates alması çok fazla bir para. Biz de anlam veremiyoruz. Bundan tüketici haliyle şikâyetçi oluyor. Tüccarı, komisyonu nakliyesi hep bunların masrafları var. Aradakiler de kazansın ama tüketicinin evine patates 12 liraya girmesin. Aradakiler vatandaşı da düşünsün" çağrısı yaptı.
Yüksek fiyat endişesi yok
Selami Güngör, bu sene tüketicilerin bol bol patates yiyebileceğini ve üretimde sıkıntı olmadığının altını çizerek, şunları kaydetti: "Fazlasıyla yetecek kadar patates var. Patates olmayacak veya az olacak, patatesi 5 katı fazlasına yiyeceğiz gibi endişe edecek bir durum yok. Depolarımızda yeterince malımız var. Diğer illerdeki üretimde de sıkıntı yok. Sadece bizim maliyetlerimiz yüksek. Bu da enflasyonunu getirdiği ölçüde fiyatlara yansıyacak. Ancak uçuk fiyatlar olmayacak. Burada satışta beklentimiz 5-6 lirayı bulur diye düşünüyoruz. Ancak şu an 3,5-4 lira civarında."
Stok değil depolama yapıyoruz
Muhterem Ayhan, bu yıl verimin çok iyi olduğunu belirterek, patatesteki verimin tamamen bakımla ilgili olduğunu ifade etti. Gübresinden, suyundan kısıtlama yapmadıklarının altını çizen Ayhan, "Maliyetler artınca, daha az ekip kaliteli ve verimli ürün nasıl elde edilir? Onun mücadelesini veriyoruz. 1 dekardan 4,5 ton ürün alıyoruz. 250 dekar alanda patates üretimi yapıyoruz” dedi. Patatesin bu ay içinde kaldırılıp depoya girmesi gerektiğini vurgulayan Ayhan, ilk patates hasadının Nisan ayında Adana'dan çıktığını o zamana kadar da depolardaki patateslerin pazara çıktığına dikkat çekti. "Bunun adı stokçuluk değil, depolama. Tarladaki malımızı kaldırıyoruz" diyerek stokçuluk eleştirine yanıt veren Ayhan, "Depodan pazara çıkıyor. Bunun başka bir alternatifi yok. 6-7 aylık bir zaman içerisinde depodan çıkacak mecbur yani. Keşke hava müsait olsa tarladan doğrudan piyasaya sürsek" diye konuştu.
