Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Kuzey Akım’dan gönderilemeyen doğal gazı Karadeniz üzerinden yollayabileceğini ve Avrupa için Türkiye’de bir doğal gaz merkezi kurabileceğini açıklaması sonrası gözler söz konusu merkezin kurulabileceği alternatiflere çevrildi. Sadece Türkiye’de değil dünya basınında da büyük yankı uyandıran açıklamanın ardından bahsi geçen merkezin hangi bölgede kurulacağı merak ediliyor. Türkiye halihazırda küresel bir enerji koridoru olarak öne çıkarken, Vladimir Putin’in açıklamaları Türkiye’nin gaz merkezine dönüşebileceğinin sinyallerini verdi. Söz konusu merkez için TürkAkım hattının da karaya çıkış noktası olan Kırklareli’nin Kıyıköy ilçesi öne çıkıyor.
GAZPROM TİCARET İÇİN TÜRKİYE’Yİ İŞARET ETTİ
Putin’in açıklamasının ardından, Rus enerji şirketi Gazprom İcra Kurulu Başkanı Alexey Miller de konuya ilişkin bir duyuruda bulunarak “Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye sınırında gaz için bir ticaret platformu, merkezi oluşturmaya hazırız” dedi. Ayrıca Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, “TürkAkım’a ek hatlar döşenmesini görüşüyoruz, güvenlik tedbirleri güçlendirildi” ifadelerini kullandı. Novak, “TürkAkım, yaklaşık 63 milyar metreküp kapasiteyle dört hat olarak planlanmıştı. Bu potansiyel, talep olması koşuluyla Karadeniz ve Türkiye üzerinden Avrupalı tüketicilere gaz ulaştırmak için kullanılabilir” dedi.
TÜRKİYE KİLİT ROLDE
Güney Gaz Koridoru’nun en önemli doğal gaz boru hattı olarak görülen ve Azerbaycan gazını Hazar Denizi’nden Türkiye’ye taşıyan TANAP (Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı), Türkiye’den ise Avrupa’ya uzanıyor. Hat üzerinden hali hazırda 16 milyar metreküp gaz taşınıyor. Bunun 10 milyar metreküplük kısmı Avrupa’ya, 6 milyar metreküpü Türkiye’ye geliyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez kısa süre önce, bu hattaki kapasiteyi 32 milyar metreküpe kadar çıkarma konusunda Azerbaycan ile anlaştıklarını duyurdu. Birçok önemli doğal gaz boru hattına sahip olan Türkiye’ye, Rusya’dan uzanan TürkAkım üzerinden ise 31,5 milyar metreküp gaz ulaşıyor. Bunun 15,75 milyar metreküpü Türkiye’ye, kalan 15,75 milyar metreküpü ise Avrupa’ya uzanıyor. MaviAkım boru hattından ise yıllık 16 milyar metreküp gaz geliyor. Doğu Anadolu Doğalgaz Ana İletim Hattı (İran–Türkiye) üzerinden ise ülkemize yıllık yaklaşık 10 milyar metreküp gaz ulaşıyor.
KORİDOR OLMAK YETMEZ
Enerji krizinin zorluklarla beraber birçok fırsatı da doğurduğunu ifade eden Petrol ve Doğal Gaz Platformu Derneği (PETFORM) Genel Sekreteri Murat Kalay, “Türkiye, üretici ile tüketici arasında tam bir köprü görevi görüyor. Putin’in açıklamalarının ardından konu için henüz hiçbir şey netleşmedi. Sadece koridor olmakla yetinmiyoruz. Türkiye enerji ticaret merkezine dönüşüyor. Piyasalarda söz sahibi oyuncu olabilir. Ticaret merkezine dönüşmek de çok önemli bir strateji. Atılacak adımlar da mevcut yatırımlar üzerinden ilerlenmesi daha olası” dedi. Kalay, sözlerini şöyle sürdürdü: “Açıklamalardan şunu çıkarabiliriz; nasıl Londra bir finans merkeziyse, Türkiye de enerjinin merkez ülkesi konumuna gelebilir. Özellikle Doğu Avrupa ülkelerinin çok yoğun bir talebi söz konusu. Türkiye’ye gelecek kaynak o kadar önemli ki küresel piyasadaki gaz fiyatlarında ucuzlama bile yaşanabilir.”
ENERJİ BAKANI DÖNMEZ: TEKNİK OLARAK MÜMKÜN
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Rus Enerji Haftası için geldiği Rusya’nın başkenti Moskova’da, Vladimir Putin’in Rusya’nın enerji kaynaklarının sevkiyatı için ana rotayı Türkiye üzerinden sağlamaya yönelik teklifini değerlendirerek “Türkiye, bu ve buna benzer birçok uluslararası projeyi zamanında tamamlamıştır. Teknik olarak mümkün. Bu tarz uluslararası projelerde teknik, ticari ve hukuki açıdan değerlendirme ve fizibilite çalışması yapılması lazım” değerlendirmesinde bulundu. Dönmez, Türk Akım boru hattının da bu projelerden biri olduğuna işaret ederek, “Şu anda Akkuyu’da devam eden önemli bir nükleer güç santrali projemiz var. Rusya ile ilişkilerimiz sadece enerji değil, çok farklı alanlarda devam ediyor. Bunlar oturup konuşup değerlendirilmesi gereken hususlardır” ifadelerini kullandı.
TürkAkım’da kapasite iki katına çıkabilir
Putin’in doğal gazda Türkiye formülünü değerlendiren, Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, şöyle konuştu: “Özellikle Gazprom’un açıklaması şu ihtimali doğuruyor. TürkAkım şu anda 2 boru hattından oluşuyor. Bu hatlardan birinden 15,75 milyar metreküp gaz Türkiye’ye, diğerinden ise 15,75 milyar metreküp gaz Avrupa’ya taşınıyor. TürkAkım ilk inşa edilirken plan 4 boru hattı inşa edilmesi üzerineydi. Buradaki kalan iki boru hattı yıllar sonra inşa edilebilir. Bu sayede Avrupa’ya giden gaz üçe katlanabilir. Tabii bu kısa vadede gerçekleşmeyecek. En az üç yıl gerekiyor. Ama Türkiye tarafının da ülkemizin gaz merkezine dönüşmesi adına EPİAŞ ile alakalı adımları olacaktır. Detaylar zamanla belli olacak. Türkiye hiçbir şekilde Rusya’nın teklifine hayır demez. Çünkü en kötü ihtimal ülkeye giren gaz miktarı artacak. Türkiye yeri geldiğinde Türkmenistan gazını bile bu boru hattı üzerinden alabilir.”
73 MİLYAR METREKÜP GAZ TÜRKİYE’YE AKIYOR
- Türkiye, bugüne kadar yaptığı yatırımlarla yıllık 73 milyar metreküp doğal gazı, sahip olduğu dört ayrı boru hatları üzerinden alabiliyor. Söz konusu gaz merkezinin kurulmasıyla Güney Gaz Koridoru’nun göbeğinde yer alan Türkiye, sadece tedarik değil, fiyatların belirlenmesinde de söz sahibi konuma gelecek. Aynı zamanda Doğu Akdeniz ve Türkmenistan gazının transferi için de en cazip rota Türkiye olarak görülüyor.
