Erken emeklilikte kritik rol oynayan yıpranma payıyla ilgili SGK’dan yeni düzenleme geldi. Fiili hizmet süresi zammından yararlanan meslek gruplarında kapsam daraltıldı. Nisan 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek düzenlemeyle birlikte bazı meslekler fiili hizmet uygulamasından çıkarıldı. Ancak bu mesleklerde daha önce kazanılmış haklar korunurken, ilave prim günü uygulaması devam edecek. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun yayımladığı 98 sayfalık meslek listesi ise milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiriyor.
Yıpranma payı ile erken emekliliği mümkün kılan fiili hizmet süresi zammında yeni dönem resmen başladı. SGK, Mayıs 2025 itibarıyla yürürlüğe giren düzenlemeyle bazı meslekleri kapsam dışı bıraktı. Fiili hizmet uygulamasından çıkarılan meslek gruplarıyla birlikte milyonlarca çalışanın emeklilik planı değişirken, kazanılmış hakların korunacağı da açıklandı. Yeni uygulamanın detayları ve listeden çıkarılan meslekler ise kamuoyunun gündeminde.
SGK YIPRANMA PAYI KISITLANAN MESLEKLER HANGİLERİ?
SGK, erken emeklilik imkanı sağlayan bazı iş kollarında kısıtlama getirdi. Konuyla ilgili olarak CNN Türk yayınına katılan Sosyal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz, düzenleme ilgili şu açıklamada bulundu: “Fiili Hizmet Süresi Zammı ile ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu, geçtiğimiz günlerde bir genel yazı yayınladı. Ağır ve tehlikeli işler var, bu mesleklerde çalışanlara emeklilik öncesi ilave prim gün sayısı ve hizmet süresi tanınıyor. Madende çalışıyorsanız siz 6 ay (180 gün) çalıştınız, 6 ay da ağır ve tehlikeli iş olduğu için Sosyal Güvenlik Kurumu size veriyor. O zaman 6 ay çalışıp 12 ay hizmet gününüz oluyor.
Özellikle mesleğin durumuna göre, iş yer ve mesleğin niteliğine göre değişiklik arz edileceği söyleniyor. Örneğin şoförlük mesleği FHSZ gerektirmez. Şoför personeli getirip götürüyorsa bu hizmet süresinden faydalanamaz. Meslek kodu ile ilgili itfaiye şoförü ise fiili hizmet süresinden faydalanır. mNisan 2025’ten itibaren mesleklerle ilgili bir liste yayınlandı. Listede ilgili mesleklerde hizmet günleri farklı iş kolu üzerinden değerlendirilip fiili hizmet süresine girişleri engellenecek."
Yeni düzenleme ile yıpranma payı hakkı kaldırılan meslek gruplarından (iş kolları) bazıları şunlardır:
Belediye başkanları
Balık toptancıları
Muhasebeciler ve mali işler sorumluları
Uluslararası ticaret uzmanları
Spor kulübü yöneticileri
Aşçılar
Bekçiler
Çaycılar
Danışmanlar
Sekreterler
Kısıtlanan meslekler listesi tamamına SGK sistemi üzerinden erişilebiliyor.
Örneğin madencilik kolu üzerinde çalışanlar erken emeklilik hakkına sahip olacak. Ancak bu noktadan önemli bir detay yer almaktadır. Buna göre madencilik alanında aşçı, bekçi, danışman, sekreter gibi çalışanlar erken emeklilikten mevcut durumda yararlanıyorlardı. Ancak yeni düzenleme ile artık yararlanamayacaklar. Diğer taraftan ağır ve tehlikeli işlerde erken emeklilik hakkı hala mevcut.
Yeni düzenleme ile bu iş kollarında tanınan ilave prim günü uygulaması devam edecek. Fakat meslek tanımlarında değişiklik yapılacak.
ERKEN EMEKLİLİK YIPRANMA PAYI OLAN MESLEKLER
Yıpranma hakkından yararlanarak erken emekliliğe hak kazanacak meslekler listesini SGK yayınlıyor. Bu kapsamda bazı meslek kolunda çalışanlar erken emekli olabiliyor.
Bu mesleklerin arasında;
1-Madenciler (yeraltı çalışanları)
2-Askerler (subay, astsubay, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve erler)
3-Polisler ve MİT mensupları
4-Radyoloji teknisyenleri ve sağlık çalışanları
5-Basın çalışanları (gazeteciler)
6-İtfaiyeciler
7-Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar
8-Cıva üretim tesislerinde çalışanlar
9-Kurşun ve arsenik işleriyle uğraşanlar
10-Cam fabrikası ve atölye çalışanları
11-Çimento fabrikasında çalışanlar
12-Cezaevi ve infaz kurumu personeli cam işlerinde çalışanlar yer alıyor. Bu işlerde çalışanlar işin niteliği gereği yıpratıcı ve riskli kabul edildiği için yıpranma payı uygulamasından yararlanarak erken emekli olabiliyor.
Ayrıca her sigortalının durumu farklı olduğu için emeklilik detayları konusunda SGK tarafından bilgi alınması önerilir.
ERKEN EMEKLİLİK YIPRANMA PAYI NEDİR, ŞARTLARI NELER?
Halk arasında yıpranma hakkı olarak da bilinen fiili hizmet süresi zammı ile ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlara erken emeklilik hakkı tanınıyor.
5510 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılan işyerlerinde ve işlerde çalışanlara Kanunda belirlenen ilave hizmet süresi (en fazla 5 yıl) verilmekte, verilen bu ilave sürenin en fazla 3 yıla kadar olmak üzere yarısı emeklilik için tabi olunan yaştan indirilmektedir. Ayrıca bu süreler için emekli ikramiyesi de ödenmektedir.
Yıpranma hakkından yararlanarak erken emekliliğe hak kazanacak meslekler listesini SGK tarafından bildiriliyor.
FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMI ŞARTLARI NELER, KİMLER YARARLANIYOR?
4/A statüsünde yani işçi statüsünde çalışanlar ile 4/C, memur statüsünde çalışanlar yararlanabilir.
Çalışanın yıpranma payı kapsamında olan işlerde en az 3600 gün çalışmış olması lazım. Ayrıca yaş haddinden indirime hak kazanmak için 3600 koşulu da bulunuyor.
SGK'DAN MESLEK KODU SINIRLAMASI
SGK, bazı meslek kodlarına sahip çalışanların fiili hizmet süresi zammı bildirimlerini sistem geliştirdi. Konuyla ilgili olarak SGK tarafından kısıtlanacak meslek kodları ile ilgili yayınlanan duyuruda şu ifadelere yer verildi:
"Nisan 2025 dönemine ait hizmetlerin bildirimlerinden itibaren geçerli olmak üzere, kısıtlanan meslek kodlarından iş yerleri tarafından Kurumumuza fiili hizmet süresi zammına tabi belge türleri ile 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi çalışanların APHB/MUHSGK aracılığı ile hizmetlerinin bildirimleri engellenecek olup bildirim aşamasında işverenlere hata mesajı dönülecektir.
Bu sebeple, yapılan işin fiilen riskine maruz kaldığı halde meslek kodu girişi
işverenlerce hatalı bildirilen sigortalıların hatalı meslek kodları işverence düzeltilerek yapmış oldukları işe uygun olan meslek kodu bildirimlerinin yapılması ya da belge türlerinin FHSZ tabi olmayan belge türü ile değiştirilmesi gerekmektedir.
Öte yandan işverenlerce bağlı bulundukları sosyal güvenlik merkezlerine başvurularak iş yerlerinde fiili hizmet süresi zammına tabi çalışması bulunan ancak meslek kodu kısıtlaması yapılması sebebiyle hizmet bildirimi yapılamayan sigortalıların fiili hizmet süresi zammına tabi işte çalıştırıldığının belgelendirilmesi gerekmektedir.
İlgili Sosyal Güvenlik Merkezi tarafından yapılacak inceleme neticesinde hizmet bildirimi yapılmak istenilen ve meslek kodu kısıtlaması sebebiyle hizmet bildirimleri sistem tarafından engellenen ancak işveren tarafından fiili hizmet süresi zammına tabi çalışması olduğu ispatlanan sigortalılar için tanımlama yapılarak, işverenlerce APHB/MUHSGK ile hizmet bildirimlerinin yapılması sağlanabilecektir."
