Türk Silahlı Kuvvetleri tarihinde bir ilk yaşandı. Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül ve İçişleri Bakanı Beşir Atalay, 926 sayılı TSK personel kanunun 65. maddesi uyarınca kendilerine verilen yetkiyi kullanarak üç komutanı açığa aldı. Balyoz Darbe Planı hazırladıkları gerekçesiyle yargılanan ve Yüksek Askeri Şûrâ'da bu nedenle terfi ve rütbe alamayan Tümgeneral Halil Helvacıoğlu bağlı olduğu İçişleri Bakanı Atalay, Tümgeneral Gürbüz Kaya ve Tuğamiral Abdullah Gavremoğlu ise bağlı olduğu Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül tarafından açığa alındı. Üç generalin, 22 Kasım tarihinden itibaren açığa alınmasıyla birlikte görevleri askıya alınmış oldu.
Darbe girişimi iddiasıyla yargılanan komutanlar, dava bitimine kadar görevlerini yapamayacak. Üç komutan dava bitimine kadar herhangi bir rütbe alamayacak, göreve atanamayacak, maaşlarının da üçte biri kesilecek. Komutanlar bu süre içerisinde makamlarına gidemeyecek, üniforma giyemeyecek, rütbe takamayacak. Alınan kararlar bakanların imzasıyla Genelkurmay Başkanlığı'na iletildi ve gereğinin yapılması istendi. Böylece cumhuriyet tarihinde ilk kez üç general açığa alınmış oldu.
19 Temmuz'da kabul edilen darbe eylem planının bulunduğu iddianamede isimleri geçtiği için YAŞ toplantısında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, üç komutanın terfi almasının doğru olmayacağını dile getirmişti. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, davalık olan komutanların terfi ve yeni rütbe alarak getirilen kararnameyi imzalamayacağını dile getirmişti. Bu gelişmelerin ardından terfi alamayan üç general, daha sonra YAŞ tarafından rütbelerinin üstü olan görevlere atanmışlardı. Böylece Genelkurmay Başkanlığı da rütbe alamasa bile komutanların rütbe almış gibi atama yapılmasını sağlamıştı. Bu atamanın ardından sözkonusu generaller Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'ne (AYİM) başvurarak YAŞ'ta alınan kararın yürütmesinin durdurulması kararını aldırmıştı. Bu kararın ardından üç generalin, Cumhurbaşkanı ve Başbakan'ın imzasıyla atamasının yapılması şeklen bekleniyordu. Ancak açığa alma kararıyla birlikte bu ihtimal de ortadan kalkmış oldu. Açığa alınan generallerin herhangi bir ataması ya da rütbe alması yasa gereği mümkün bulunmuyor. Üç ge-neralin yaptığı başvuru sonucunda AYİM'deki dava ise hâlâ sürüyor. AYİM'de kesin kararın da kısa bir süre içinde çıkması bekleniyor.
Bu arada üç generalin açığa alınmasıyla birlikte darbe girişimleri nedeniyle haklarında iddialar bulunan ve mahkeme edilen tutuklu ya da tutuksuz yargılanan muvazzaf diğer subayların da açığa alınması ihtimali ortaya çıktı. İçişleri ve Milli Savunma Bakanlarının bu durumda olan diğer subay ve generallerle ilgili olarak girişimde bulunabilecekleri belirtildi. Aralarında Albay Cemal Temizöz, Dursun Çiçek gibi 100'e yakın subayın da bu karardan etkilenebileceği ve açığa alınabilecekleri belirtildi.
Tümgeneral, Gürbüz Kaya'nın, Balyoz Darbe seminerinde sunum yaptığı ortaya çıkmıştı. Aktütün, Hantepe, Gediktepe gibi tartışmalı baskınlar Kaya'nın görev bölgesinde olmuştu. Kaya'nın adı internete düşen şok bir ses kaydı ile de gündeme gelmişti. Kayıtta, Kaya'nın Çukurca'da 6 askerin şehit olmasına neden olan mayının TSK tarafından döşendiğini söyleyen komutana "Olur böyle şeyler üzülme" dediği iddia edilmişti.
Tümgeneral Halil Helvacıoğlu Başbakan, Cumhurbaşkanı, hükümet üyeleri, gayrimüslimler ve Aydın Doğan'ın Patrikhane'den para yardımı aldığına dair fişleme belgeleri hazırladı. Türkçe İbadet Andıcı'nın yanısıra İstanbul'daki üç bin cami ve cemaatini fişledi. YAŞ'ta Jandarma Denetleme Başkanlığı görevine atandı.
Tuğamiral Abdullah Gavremoğlu'nun Suga Eylem Planı'nda, Yunanistan'la çıkartılacak çatışmanın koordinatörü olduğu tespit edilmişti. Bu bağlamda bir jetimizin düşürülmesi planlanmıştı. Gavremoğlu'nun ismi Ergenekon iddianamesindeki bir belgede yer alıyor. İsminin karşısında "GATA'dan başka yerde muayene olmasın" şeklinde not var. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Personel Başkanlığı'na atandı.
Madde 65 - Açığa alınan veya tutuklanan subay ve askeri memurlar hakkında aşağıdaki esaslara göre işlem yapılır: Terfi sırasına girenlerden;
1. Açıkta bulunanların,
2. Türk Silahlı Kuvvetleri'nden ilişkilerinin kesilmesini gerektirmeyecek şekilde hürriyeti bağlayıcı bir cezaya mahkûm olmaları nedeniyle veya (c) bendinin (2) numaralı alt bendine göre açıkları kaldırılmış olup da henüz hükümleri kesinleşmemiş olanların,
3. Tutuklu bulunan ya da tahliye edilmekle beraber kovuşturma veya duruşması devam eden veya hakkında verilen hüküm henüz kesinleşmemiş bulunanların,
4. Kısa süreli kaçma ve izin süresini geçirme hariç, firar veya izin tecavüzünde bulunmuş olanlar ile firar veya izin tecavüzüne devam edenlerin,
Terfileri ve kademe ilerlemeleri yapılmaz.
YAŞ'ta terfi alamamaları üzerine AYİM'e giden üç general, bu kez de açığa alınmalarının ardından aynı mahkemeye gidiyor. AYİM, generallerin istemiyle ilgili düşünce belirtilmesi için dosyayı Askeri Savcılığa gönderdi. Savcılıktan gelecek görüşün ardından generallerin başvurusu AYİM Daireler Kurulu'nda görüşülecek.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Jandarma Tümgeneral Halil Helvacıoğlu'nun İçişleri Bakanı tarafından açığa alınmasına ilişkin olarak, 'Sayın Atalay'ın açığa alma işlemini aynı şekilde Milli Savunma Bakanımız da uygulayacaktır ve belki de şu ana kadar uygulamış olması lazım' dedi. Esenboğa Havaalanı'nda konuyla ilgili soruları cevaplandıran Erdoğan, 'Bugün bir gazetede Balyoz İddianamesi'nde adı geçen Jandarma Tümgeneral Halil Helvacıoğlu'nu İçişleri Bakanı Beşir Atalay'ın açığa aldığı yönünde bir haber var. Aynı durum, yine aynı iddianamede adı geçen Tümgeneral Gürbüz Kaya ve Tuğamiral Abdullah Gavremoğlu için de işletilecek mi?' sorusuna, 'Sayın Atalay'ın açığa alma işlemini aynı şekilde Milli Savunma Bakanımız da uygulayacaktır ve belki de şu ana kadar da uygulamış olması lazım' yanıtını verdi.
Başbakan Erdoğan, 'Buradaki bir ilk mi?' sorusu üzerine de 'Bu konunun ilk olup olmadığı noktasında bir araştırmam yok. Fakat her şey yasalar çerçevesi içerisinde. Bakanlarımıza ve-rilen yetkiler vardır, Bakanlar Kurulu'na verilen yetkiler vardır ya da üçlü kararname ile atanmışsa üçlü kararname ile görevden alınmalar vardır. Bir çok bu tür metodlar vardır. Nasıl ki herhangi bir üst düzeyde memuru görevden alma yetkisine onları oraya atayanlar sahipse, burada da aynı şeyler geçerlidir. Kaldı ki burada çok daha farklı, tabii İç Hizmet Kanunu'na göre bazı yetkiler vardır. Bu yetkiler çerçevesi içerisinde gerek İçişleri Bakanımız gerekse Milli Savunma Bakanımız bu yetkilerini kullanmışlardır' diye konuştu.
