Misak-ı Milli sesleri

Osmanlı Devleti’nin bakiyesi niteliğindeki bölgeye ilişkin yapılan en az

4 ayrı anlaşma

, Irak’ın toprak bütünlüğünün bozulması halinde Türkiye’ye müdahale hakkı tanıyor. PKK ve Peşmerge eliyle uluslararası güçlerin ele geçirmeye çalıştığı Musul ve Kerkük’ün yeniden Türkiye topraklarına katılabileceği belirtiliyor. Çünkü Irak haritası değiştiği takdirde şimdiye dek yapılan tüm anlaşmalar hükmünü kaybediyor. İşte Misak-ı Milli’yi de ilgilendiren bölgeye dair şimdiye dek yapılan anlaşmaların ayrıntıları...

İlk hüküm İngiltere’yle

LOZAN ANLAŞMASI / 24 TEMMUZ 1923

Osmanlı’nın bölgeden çekilmesinin ardından Misak-ı Milli sınırları içerisindeki Musul ve Kerkük’ün Türkiye’de kalıp kalmayacağı Lozan’da İngiltere ile hükme bağlandı. Buna göre, sınırlar tam olarak belirlenene kadar iki taraf da haritayı değiştirmeye çalışmayacaktı.

Madde 3:

Türkiye ile Irak arasındaki sınır 9 ay içinde Türkiye ile İngiltere arasında belirlenecektir. Sınır çizgisi konusunda alınacak karara değin, Türkiye ve Britanya Hükümetleri kesin geleceği bu karara bağlı toprakların bugünkü durumunda herhangi bir değişiklik ortaya koyacak nitelikte askersel ya da başka türlü hiçbir eylemde bulunmamayı karşılıklı olarak yükümlenirler.

Madde 16:

Anlaşma, Türkiye ile sınırdaş ülkeler arasında komşuluk durumları yüzünden kararlaştırılmış

ya da kararlaştırılacak olan özel hükümlere halel vermez.

Derinlik 75 km

ANKARA ANLAŞMASI (Türkiye ile İngiltere/Irak Arasında) / 5 HAZİRAN 1926

Musul meselesinin geleceğine dair konu Milletler Cemiyeti’nin hakemliğine havale edilince, Türkiye-Irak arasında geçici Brüksel Sınırı belirlenmiş olup bu sınır bugünkü Türkiye-Irak sınırının ilk uluslararası senedi olmuştu.

Madde 1:

Türkiye ile Irak arasındaki hudut, Cemiyet-i Akvam’ın (BM) 29 Ekim 1924 tarihli toplantısında kararlaştırıldığı şekilde (Brüksel Sınır Çizgisi) kesinleşmiştir.

Madde 5:

Taraflardan her biri 1. maddede belirlenen sınır hattının kesin ve bozulmaz olduğunu kabul ederek bunu değiştirmeye matuf her türlü teşebbüsten sakınmayı taahhüt eder.

Madde 10:

Türkiye-Irak sınır mıntıkası 2 taraftan 75 km derinlik olarak belirtilmiştir.

Madde 11:

Anlaşmanın iş bu faslını tatbik etmekle görevli yetkili memurlar şunlardır: Türkiye'nin askerî sınır kumandanı, Irak tarafından Musul ve Erbil mutasarrıfları; Türk memurları ve Irak tarafından Zaho kaymakamı ile İmâdiye, Zibar, Revanduz kaymakamlarıdır.

‘Hududa riayet’

DOSTLUK ANLAŞMASI / 29 MART 1946

(Türkiye-Irak Dostluk ve İyi Komşuluk Anlaşması)

Madde 1:

Taraflar birbirinin ülke bütünlüğüne ve 1926 tarihli Ankara Antlaşması ile belirlenmiş ve çizilmiş olan aralarındaki hududa riayet etmeyi taahhüt ederler.

Sıcak takip

SINIR GÜVENLİĞİ ANLAŞMASI -

ŞUBAT 1983

1980’li yılların başında bölgede bölücü terör örgütünün ortaya çıkmasıyla birlikte; iki devletin birbirlerine önceden haber vermek koşuluyla teröristlere yönelik sıcak takip yapabileceklerini ihtiva eden ‘Sınır Güvenliği ve İşbirliği Antlaşması’ 1983 Şubat’ında imzalanmıştı.

Bu antlaşmanın devamı niteliğinde olup terör örgütünün eylemlerini artırmasına bağlı olarak 15 Ekim 1988’de imzalanan ‘Türkiye-Irak Güvenlik Protokolü’ de sıcak takip hattını 5 km olarak belirlemiştir.