Tarihin belki de en sert yüzyılı
Modern siyaset felsefesinin temellerini iki büyük eserle atan Hobbes, “Leviathan” kitabında muhafazakâr bir devlet teorisi geliştirdi. Behemoth’ta ise eşitliği ve bireysel düşünceyi ön plana çıkardı. Eserinde çok sesliliğin önemini belirten Hobbes, 1600’lü yılların ortasında yaşanan ve yaklaşık 20 yıl süren İngiliz İç Savaşı’na tanıklık etti. Tarihçiler bu yüzyıl için Genel Kriz Dönemi ifadesini kullanıyor. Öncesinde Protestan ve Katolik Avrupa’nın Otuz Yıl Savaşları’nı yaşadığı coğrafyada her şey altüst olurken yepyeni bakış açıları ortaya çıktı. Descartes, Pascal, Newton, Leibniz, Bacon ve Spinoza gibi bu dönemde yaşayan filozoflar ve bilim insanlarıyla “Aydınlanma” düşüncesi gelişti. İngiliz İç Savaşı kimi tarihçilere göre; dini reform hareketleri, iktidar gücünün kısıtlanması, krallıkların birleşmesi ve yeni kıtaların keşfedilmesine olanak tanınması açısından modern dünyanın temellerinin atıldığı bir dönem olarak belirtiliyor.
Ayrılıklar fitili ateşledi
Kitapta, parlamentoda Kral Charles’a vergi yetkisi kısıtlaması getirilmesi, yeni kaynak arayışı, parlamentonun defalarca kral tarafından feshedilmesi ve İskoçya’da patlak veren ayaklanmalarla başlayan İngiliz İç Savaşı’nın gelişmeleri inceleniyor. Hobbes, sosyo-politik açıdan görüşlerini sıralıyor. Savaşların sonunda beş milyon nüfuslu İngiltere’de yaklaşık 100 bin kişi savaşla bağlantılı hastalıklar, 85 bine yakın kişi de doğrudan savaş nedeniyle yaşamını yitirdi. Böylelikle İngiltere, nüfusunun yüzde 4’ünü kaybetti. Aynı doğrultuda İskoçya ve İrlanda’da yüz binlerce kişi savaş, açlık ve hastalık nedeniyle hayatını kaybetti. Üç Krallık Savaşları, Püriten Devrim, Büyük Ayaklanma veya İngiliz Devrimi adının da verildiği İngiliz İç Savaşı yıllarında basılan binlerce bildiri ve farklı gazete de kitapta değinilen konular arasında yer alıyor. Kitabında sonunda savaş öncesi, birinci, ikinci, üçüncü iç savaşlar ve savaş sonrası dönemin kronolojik olarak anlatıldığı İç Savaşın Zaman Çizelgesi bulunuyor.
İngiltere düşerken…
Hobbes, kitapta “Mekânda olduğu gibi, zamanda da yükseklik ve alçaklık dereceleri olsaydı, kesinlikle inanıyorum ki, zamanın en yüksek noktası olarak 1640 ile 1660 yılları arası gösterilirdi. Zira biri bu yükseklikten, Şeytan Dağı’ndan bakar gibi, aşağıya bakıp insanların, özellikle de İngiltere’dekilerin yaptıklarını gözlemiş olsaydı, dünyanın tahammül edebileceği her türden haksızlığı ve her türden aptallığı görme şansını yakalayabilir, bunların biri çifte günah ve diğeri de çifte aptallık olan ikiyüzlülüklerinin ve kendini beğenmişliklerinin eseri olduğuna tanıklık edebilirdi” diyor.
Thomas Hobbes kimdir?
5 Nisan 1588’de doğan İngiliz filozof Thomas Hobbes, Avrupa siyasi düşünceler tarihinin en etkili toplumsal sözleşme kuramcılarından biri olarak felsefe tarihinde yer ediniyor. Klasik Latince, Yunanca ve temel bilimler eğitimi alan Hobbes, Oxford’da öğrenim gördü, İngilizce’yi bir kültür dili olarak kullanan ilk isimlerden biri oldu. Paris’e gitti. İtalyan astronom, fizikçi ve filozof Galileo Galilei gibi birçok Avrupalı çağdaşıyla dostluk kurdu. İlk önemli eseri De Cive’yi 1642’de Paris’teyken kaleme alan Hobbes, “Leviathan” isimli başyapıtını 1651’de, yaklaşık 15 yıl sonra da onu tamamlayan eseri, VBKY’den çıkan Behemoth’u kaleme aldı. Hobbes, uzun yıllar boyunca siyasetle ilgilendi, 4 Aralık 1679’da 91 yaşında yaşama veda etti. Fikirleriyle siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler teorilerine damgasını vuran Hobbesçu düşünce, Locke, Rousseau, Hegel gibi pek çok büyük ismi etkiledi ve hem liberalizme hem de muhafazakâr düşünceye ilham verdi.
