Eller tetikte

Bu satırları yazdığımız sırada, NATO güçleri, Kosova etrafındaki Sırp kuşatmasını dağıtmak ve muhtemel bir soykırımını önlemek üzere Yugoslavya''ya hava saldırılarına başlamak üzereydi; İngiltere''deki üslerinden kalkan uçaklar Yugoslav semâlarında gözükmüştü.

ABD Başkanı Bill Clinton hava harekâtı niyetini açıkladı, NATO genel sekreteri Dr. Javier Solana, müttefiklerle istişareyle geçirdiği haftanın ardından, NATO komutanına bu yolda tâlimât verdiğini ilân etti.

Belgrad yönetimi Rambouillet''de (Fransa) yürütülen barış müzakerelerinde varılan mutabakatı dinlemek niyetinde değil. Mutabakattan buyana geçen bir hafta içerisinde, can kaygısıyla Kosova''dan göç eden Arnavutların sayısı 30 bini geçti. Toplam nüfusu 2 milyon olan Kosova''da her sekiz kişiden biri (250 bin kişi) topraklarını terk etmiş bulunuyor. Sırpların ''büyük planı'' zaten bölgeyi boşalttırmak; yıllar önce benzer bir kampanya sonucu göç eden müslüman Arnavutların yerine Sırplar yerleştirilmişti.

Nato''nun saldırı öncesi Belgrad''tan beklediği jest fazla değildi: Geçici mutabakat şartlarına uyulması ve 25Ekimde üzerinde anlaşılan Sırp ordusu ve özel polis güçlerinin sayısı ile davranış tarzına dikkat edilmesi... Ancak, Slobodan Miloşeviç yönetimi, Bosna-Hersek''teki kanlı ihtilâf sırasında Batı ile müzakerelerden edindiği deneyimle, ihtarlara fazla kulak asmaz görünüyor. Bosna-Hersek''teki insan hakları ihlâlleri ve soykırım sebebiyle kurulan uluslararası mahkeme, belli başlı savaş suçlularını -bu arada Miloseviç ile Karadziç''i- hesaba çekemedi; bu da Belgrad''ın iştahını kabartan bir etkiye sahip.

Nato''nun Kosova konusundaki girişimi hava harekâtı ile mi sınırlı kalacak, yoksa kara harekâtı da söz konusu olacak mı? NATO''nun bölgede 26-28 bin civarında askeri bulunuyor. Bağdat''a uygulanan cinsten bir hava harekâtı NATO için fazla zor ve insan hayatı bakımından çok mâliyetli değil; ancak Sırplar''ın, gözü dönmüşlüklerini, harekâta saldırıyla cevap vermeye kadar vardırabileceğinden çekiniliyor. NATO''nun, gerektiğinde kara harekâtına girişmek üzere, Makedonya''da zırhlı birlikleri de var. Askeri planlamacılar, Belgrad yönetiminin, Makedonya''nın başkenti Üsküp''e saldırmayı düşünebileceğini de hesaba katıyorlar.

Sırpların Kosova''da yürüttükleri soykırımının, Arnavutluk ve Makedonya''ya sıçraması ve orada da kalmayıp bölgesel bir savaşa dönüşmesi ihtimali hiç de küçümsenecek gibi değil. İhtilâf Arnavutluk ile Makedonya''yı da kapsayacak bir genişliğe kavuşursa, Türkiye ve Yunanistan''ı da içine çekebilir. NATO''nun önlemeye çalıştığı da, sadece Kosova''daki insanlık dramı değil, bölgesel bir çatışma zaten...

Böylesine önemli bir ihtilâfta, askeri operasyon kararını, NATO adına sivil genel sekreterin, ABD adına yine sivil olan Bill Clinton''un vermesi ilginç. NATO genel sekreteri Dr. Solana''nın, kararını, "NATO ortak kuvvetler (SACEUR) komutanı Gen. Clark''a, Yugoslavya''ya hava harekâtını başlatma tâlimâtını verdim" başlangıç cümlesiyle açıklaması da bizim açımızdan değişik bir tavır. Hele bu görüntünün, kuvvet komutanlarının Yargıtay Cumhuriyet başsavcısıyla dayanışma içerisinde bulunduklarını gösterecek biçimde davrandıkları gün objektiflere düşmesi, Türkiye''nin içinde bulunduğu ittifaklarda ''yalnız'' kalacağının habercisi gibi.

NATO ve ABD, Kosova konusundaki harekât kararını, en geniş biçimde istişarelerden sonra aldılar; askeri olmasına rağmen karar siviller tarafından açıklandı. Türkiye, içerdiği genişleme tehlikesi yüzünden kendisine de sıçrama ihtimali taşıyan bir ihtilâfta, -kamuoyuna yansıdığı kadarıyla- bir hazırlık içinde görünmüyor. Askeri bir hazırlık olsa bile, siviller ve kamuoyu, gelişmelerden haberdar değil.

ABD''nin yönlendirmesiyle Yugoslavya''ya karşı girişilen NATO harekâtının, Türkiye''nin geleceği için olumlu ve olumsuz başka anlamları da var. Ancak, bugün içinden geçtiğimiz süreçte, ne hazindir ki, böylesine önemli bir konuda fikir yürütmek tehlikeli hale geldi.

Kosova''daki kıvılcım, umarız, bizim buraları yakmaz.