Küresel alanda sıcak jeopolitik fay hatlarından biri olan Tayvan meselesinde ipler geriliyor. ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin Ağustos ayında Tayvan’a düzenleyeceği olası ziyaretin haberi, Pekin’den çok sert tepki çekti. Pekin, ziyaret karşısında Çin ordusunun sessiz kalmayacağını belirtirken Pentagon da ziyaret sırasında olası senaryolara karşı planlar hazırlıyor. ABD ve Çin arasında on yıllardır devam eden anlaşmazlığın; Çin’in Tayvan’a askeri müdahalesine evrileceği endişesi, Rusya’nın 24 Şubat’taki Ukrayna’yı işgalinin ardından yükseldi. Pasifik’te siyasi kampların eskisine göre daha keskinleşmesi ve Washington yönetiminin AUKUS ittifakı aracılığıyla bölgede Çin’i yalnızlaştırma stratejisi izlemesi Pekin ile gerilimin artacağına işaret ediyor. Pelosi Tayvan’ı ziyaret ederse bu 1997’den beri adaya yapılan en üst düzey ABD ziyareti olacak.
PELOSI’NİN UÇAĞINA SALDIRI OLABİLİR
ABD Başkanı Joe Biden geçen hafta gazetecilere yaptığı açıklamada olası ziyaretle ilgili “Ordu bunun iyi bir fikir olmadığını söylüyor” ifadelerini kullandıktan sonra Pentagon yetkilileri de ziyaretin gerçekleşmesi durumunda Pelosi’nin uçağının bir saldırıya uğraması da dahil olmak üzere her türlü ihtimali düşünüp hazırlandıklarını belirtti. ABD Dışişleri Bakanlığı da Pelosi’nin henüz seyahat planını duyurmadığı açıklamasını yaptı. Üst düzey bir ABD liderinin herhangi bir yurt dışı seyahati ek güvenlik gerektirdiğini kaydeden Amerikalılar, ancak Pelosi’nin Tayvan’a yapacağı ziyaret için yapılacak hazırlıkların, olağan güvenlik önlemlerinin ötesine geçeceğini ifade ediyor.
ÇİN ORDUSU İZLEMEZ
- Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian, dün yaptığı açıklamada Pelosi’nin Tayvan ziyareti durumunda ülkesinin katı ve kararlı önlemler alacağını söyledi. Zhao, “Oluşacak ciddi sonuçlardan ABD sorumlu olacaktır” dedi. Çin Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada da Pelosi’nin olası ziyaretinin iki ülke arasındaki askeri ilişkilerde son derece ciddi hasara yol açacağı kaydedildi. Çinli bir kaynak da “ABD tarafı ziyaret konusunda ısrar ederse Çin ordusu durup izlemez. Tayvan’ın bağımsızlığı için ayrılıkçı girişimler ve dış etkileri durdurmak için güçlü önlemler alınır” diye konuştu.
PROVOKASYON UYARISI
ABD Dışişleri Bakanlığı Doğu Asya Müsteşar Yardımcısı Jung Pak, bir ABD düşünce kuruluşuna verdiği demeçte Çin’i suçlayarak, “Çin Halk Cumhuriyeti’nin bölgedeki diğer devletleri hedef alan provokasyonlarında ciddi bir artış eğilimi var” diye konuştu. Uluslararası hava sahasında Avustralya uçaklarına yapılan önlemelere işaret eden ABD’li yönetici, denizde de tacizlerin sürdüğünü; özellikle enerji arama faaliyetlerinde diğer devletlerin haklarına riayet edilmediğini vurguladı.
‘TAYVAN SORUNU’ NEDİR
- Çin’de İkinci Dünya Savaşı’nın ardından çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) 1949’da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kay-şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan’a yerleşip 1912’de kurulan “Çin Cumhuriyeti” iktidarının Ada’da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti. Bu girişim Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971’e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda Çin’i temsil etmişti. 1950’ler ve 1960’larda çok sayıda ülkenin diplomatik ilişki tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesinin ardından 1971’de BM Genel Kurulu’nda yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin’in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan’ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale gelmişti. Pekin yönetimi, ‘Tek Çin’ ilkesini benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor. Çin, boğaz ve çevresindeki askeri varlığının yanı sıra Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, BM’de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.
Biden-Şi görüşmesi bugün
Tayvan gerilimi tırmanırken ABD Başkanı Joe Biden’ın Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile bugün bir telefon görüşmesi gerçekleştirmesi bekleniyor. Görüşmede Tayvan meselesinin yanı sıra Ukrayna’da süren Rus işgalinin de konuşulacağı tahmin ediliyor.
