Suriye’de Rusya’dan tersine göç hamlesi geldi. Moskova’da İdlib ateşkesi konulu toplantıların tamamlanmasının hemen ardından Rusya’nın Suriye’deki Tarafları Uzlaştırma Merkezi’nden yapılan açıklamada, sivillerin Suriye’nin İdlib kentindeki gerilimi azaltma bölgesinden ayrılmaları için üç yeni kontrol noktasının faaliyete geçirildiği bildirildi. Bu üç gözlem noktası, daha önce kurulmuş olmakla birlikte halen faal olarak işletilmeyen İdlib’deki Ebu el Duhur, Halep’teki El Hader ve Hama’daki Habit kontrol noktaları.
Rusya’nın faaliyete geçireceği üç kontrol noktası da daha önce Esed saldırılarından etkilenen sivillerin İdlib bölgesine tahliyesinde görev üstlenmişlerdi. Rusya’dan yapılan açıklamada, gözlem noktalarının misyonu anlatılırken, “Daha önce İdlib’deki gerilimi azaltma bölgesindeki sivillerden teröristlerin ayrıldığı yerlerde bulunan evlerine dönmek istediklerine dair çok sayıda talebin ulaştığı” vurgusuna yer verildi.
Bu adım, Rusya’nın, Hama, Humus, Şam, Deraa, Doğu Guta bölgelerinden kaçarak İdlib’e sığınan yüz binlerce Suriyelinin rejim kontrolü altındaki bölgelerdeki evlerine geri dönmeleri konusundaki ilk mesajı oldu. Söz konusu kontrol noktaları insani yardım amaçlı malzemelerin de bulunduğu, sivillerin güvenli bölgelere götürülmesi için araçların tahsis edildiği noktalar olarak biliniyor. Suriyeli halkın geri dönmek istemesi halinde sivillerin bu noktalardan geçişleri konusunda Rusya, koordinasyonunu sağlama misyonu üstlendi.
Suriye’de terör tehdidinin sona erdiği bölgelere sivillerin geri döndürülmesi bugüne kadar sağlanamamıştı. Türkiye, terörden arındırılan bölgelere halkın geri dönebilmesi için son olarak güvenli bölge önerisini gündeme getirmişti. Rusya’nın bu hamlesi, devam eden siyasi çözüm arayışları sürecinde, Esed rejiminin sivil halka saldırıları nedeniyle geri dönmeye yanaşmayan halkın üzerindeki rejim baskısının kaldırılmasını amaçlıyor. Uzmanlar, Astana, Soçi, Tahran, Ankara mutabakatları ile kaydedilen ilerlemelerin ardından İdlib ateşkesi ve halkın geri döndürülmesi süreçlerinin başarısının Esed rejiminin güvenilirliğinin de bir testi olacağına işaret ediyorlar. Suriyeli halkın terörden arındırılmış bölgelere geri dönüş sürecinin başlatılması halinde, Türkiye üzerindeki göç baskısı azalacağı gibi, İdlib’de sivil-terörist ayrımının yapılmasında da önemli katkı sunması bekleniyor.
Güvenli bölge çalışmaları hızlanmalı
- Öte yandan, önümüzdeki süreçte Fırat’ın doğusunda da sivillerin dönüşü için çalışmaların hızlandırılması bekleniyor. ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey ile yapılan görüşmelerde ağırlıklı olarak üzerinde durulan bu konu, önümüzdeki süreçte beklenen temaslarda öncelikli gündem maddesi olmaya devam edecek. Evlerine geri döndürülmeyen halkın geri dönüşlerinin sağlanması konusunda sahadaki güçlerin üzerinde büyük bir baskı oluşmuş durumda ve konuya ilişkin de çalışmalar devam ediyor.
