Aylar süren titiz bir çalışmanın ürünü olan ketebe.org her ne kadar test aşamasında olsa bile, mobil uygulama ve web sitesi üzerinden eserleri ücretsiz ve üyelik istemeden sunması da alanında ilk olduğunun kanıtı. İçeriğinin zamanla genişleyeceği ketebe.org'da mimari eserlerin de fotoğrafları yayınlanacak. İslam sanatından,
hat sanatı
na birçok eseri bünyesinde bulunduran, gün yüzüne yeni eserler de çıkaracak olan ketebe.org’u Yayın Kurulu’ndan Abdurrahman Depeler’e sorduk.
İslam sanatından birçok eserin yer aldığı ketebe.org fikri nasıl ortaya çıktı? Neden böyle bir site yapma ihtiyacı doğdu?
projesi hattat ketebelerinin yani imzalarının tasnif edilmesi ve toplanmasıyla ortaya çıktı. Zaten, hem günümüz hattatlarının hem de geçmiş üstatların eserlerinin görsellerini arşivliyorduk. Mesut Albayrak Beyin ön ayak olması, hocalarımızın, sanatkârların ve koleksiyonerlerin de desteğiyle bu proje büyümeye ve gelişmeye başladı. Zamanla sadece yüksek çözünürlüklü olarak eserleri yayınlamanın yeterli olmadığını gördük. İslam sanatlarıyla alâkalı ilmi yazılar, sanatkârların biyografileri ve sanatlarımızla alâkalı eski ve yeni tüm kaynakların bir arada olduğu birkaç dilde yayın yapan bir proje olması için çalışıyoruz. Bu alanda büyük bir eksikliğin olduğunu açıkçası ben projeye çalışmaya başladıktan sonra fark ettim.
Ketebe ismini vermenizin sebebi yayıneviyle mi ilgili? Neden Ketebe?
Ketebe, hattat imzalarının genel adıdır. Arapçada da “yazdı” manasına gelen bir fiildir. Sitemize bu ismi Mesut Albayrak Bey koydu. Bu proje dışında kendisinin bir yayınevi projesi de vardı. ketebe.org’dan sonra, yayınevinin adı da “Ketebe Yayınları” olarak koyuldu. Hem ketebe.org hem de Ketebe Yayınları için çok münasip ve manidar bir isim oldu. İnşallah
’nın İslam Sanatlarımızla alâkalı yayınları da olacak. Ve bu iki kardeş kurum birlikte büyüyecek.
Ne kadar süreli bir çalışmanın ürünü bu web sitesi?
Site için çalışmaya başlayalı iki seneden fazla oldu. İlk olarak eski üstatların ve günümüz meşhur ustalarının profillerini İsmail Orman Bey büyük bir özenle hem kaynaklardan, hem de kendi araştırmalarından yazmaya başladı. Son altı aydır daha yoğun bir şekilde eser ve sanatkâr profili girişi yapılıyor.
İslam sanatından eserler dedik ama eserlerin kapsamı ne?
İslam Sanatlarından kastımız Kur’an sanatları ve onun etrafında neşvünema bulan sanatlarımızın tamamı.
İslami eserlerin elektronik ortamda sergilenmesi adına ilk arşiv diyebilir miyiz?
Evet, öyle diyebiliriz. Çünkü daha evvel müzeler veya koleksiyonlar sadece kendi uhdelerinde olan eserleri dijital ortamda yayınladılar. Yayınlayanlar da düşük çözünürlüklü veya kısmi olarak yayınladılar. Bizim sitemizin çok güçlü bir altyapısı var. Mesela bir Mushaf’ın tamamını yüksek kalitede, neredeyse kâğıdın liflerini görebileceğiniz şekilde yayınlayabiliriz.
Hangi tarihler aralığında eserler bulunuyor? Bu aralık daha da genişleyecek mi?
Sitemizde kaynaklarda ismi geçen veya eserine rastladığımız bütün geçmiş sanatkârlara yer vereceğiz. Bu site sadece büyük ve meşhur sanatkârlar ve eserleri için değil, bu sanatlara kim hizmet etmişse mümkün olduğunca hepsine yer verilen bir mecra olacak. Ama günümüz sanatkârları için bir vitrin, bir kıstas olmasını arzu ediyoruz. Şöyle ki, elbette günümüz sanatkârlarına da yer vereceğiz ama sitemizin günümüz sanatkârlarını daha iyi eserler üretmelerini teşvik etmek için de sadece en özenli eserlerini yayınlayacağız. Mesela bir hattat özensiz, kendi seviyesinin altında bir yazısını gönderirse yayınlayamayız. Ama o hattatın başka
eseri yoksa örnek olarak bazı eserlerini yayınlarız. Bu söylediğim husus sadece yaşayan sanatkârlar için düşünülen bir şey.
İlk defa ketebe.org ile gün yüzüne çıkan eserler var mı?
Elbette birçok eser var. Birçok koleksiyonerin ve sanatkârın gün yüzüne çıkmamış eserleri ilk defa sitemizde yayınlandı ve yayınlanacak inşallah.
Birçok araştırmacının işine yarayabilecek bu özel eserlere nasıl ulaştınız? Ne tür zorluklarla karşılaştınız?
Projeden kime bahsettiysek, hem sanatkârlar hem de koleksiyonerler çok memnun oldular. Ve gönülden desteklediler. Açıkçası bir zorlukla karşılaşmadık.
Ketebe şu an test aşamasında… Süreç nasıl ilerliyor?
Gayet güzel ilerliyor. Projeyi başlatan maddi ve manevi her türlü destekte bulunan Albayrak Grubuna, koleksiyonlarındaki eserleri, “Bunlar ümmetin malı biz emanetçisiyiz” anlayışıyla umumun istifadesine sunan koleksiyonerlere, kendi eserlerini gönderen sanatkârlara, tasarımcı ve editör arkadaşlara, sitemize çok güçlü bir altyapı oluşturan Piri Medya’dan Ömer Karaca Bey’e İslam sanatlarıyla uğraşan sanatkârlar adına gönülden teşekkür ediyorum.
Mobil uygulamanız da var. Proje hayata geçtikten sonra ne tür tepkiler aldınız, geri dönüşler nasıldı?
Çok müspet tepkiler aldık. İnsanlar büyük bir memnuniyetle karşıladı. Tavsiyelerde bulunanlar ve çeşitli fikirler verenler oldu. Bunları dikkate alıyoruz. Mobil uygulamamızın eksikleri var, yeniden tasarlıyoruz. Çok kullanışlı ve estetik bir uygulama yakında geliyor.
Eserlerin yanı sıra faaliyetler bölümüyle de kullanıcıların alâkasını taze tutmak istiyorsunuz galiba… Faaliyetler kısmından biraz söz edebilir misiniz?
Sitemiz editörleri, bütün dünyada İslam sanatları namına hangi faaliyet düzenleniyorsa (yarışma, sergi, konferans vs.) sitemizde yer vermeye gayret ediyor. O faaliyetlerin web sitelerinden ve ilgili kişilerden faaliyet hakkında fotoğraf, bilgi ne varsa istiyorlar. Böylece hem faaliyetlerin tamamını bir arada bulabiliyoruz hem de faaliyetlerin muhtevası ve kapsamı hakkında genel bir arşivimiz oluşuyor.
Sitede eserlerin yanı sıra eser sahibinin akrabalarına kadar birçok bilgisi bulunuyor. Bu kadar detay koymanızın bir sebebi var mı?
Eğer sanatkârın akrabası da sanatkârsa bunu belirtiyoruz. Hem geçmiş hem de günümüz sanatkârlarından bu şekilde birçok kişi var. Mesela meşhur Hattat Şeyh Hamdullah’ın oğlu da hattattır.
İlerleyen dönemde Ketebe.org’da bizi ne gibi yenilikler bekliyor?
İnşallah sitemizin güçlü altyapısı sayesinde çok detaylı bir hattatlar şeceresi olacak. Zaten günümüzde bütün icazetli sanatkârlar bir şecereye bağlıdır. Şu anda herhangi bir sanatkârın profilinden onun en eski üstadına ulaşabilirsiniz. Bunu dijital olarak görebileceğimiz bir format düşünüyoruz. Ayrıca “Malumat” isimli bir bölüm yapacağız. Burada Lügat olacak. “Ne okumalı” başlığı altında kitap tavsiyeleri, eğitici ve öğretici videolar, dijital kitaplar ve makalelere yer vereceğiz. Mimari yapılardaki sanat eserlerinin de çok kaliteli eski ve yeni fotoğraflarını bir arada bulabileceğimiz bir portal olacak. Böylece hem araştırmacılar, hem sanatkârlar, hem de koleksiyonerler için ilk başvuru kaynağı olacak.
