Ahmet Yesevi Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Cengiz Tomar ile Türk dünyasındaki eğitim ve kültür ortamını konuştuk.
Eğitim alanında en eski üniversite Ahmet Yesevi Uluslararası Türk Kazak Üniversitesi. Bağımsızlıktan hemen sonra 1994’de iki ülkenin ortaklığıyla kurulmuştur. Ana kampüsü Kazakistan’ın Türkistan şehrinde olmakla birlikte Kazakistan’da Almatı, Çimkent ve Kentav ile Ankara’da birimlerimiz mevcut. Günümüzde tıp ve diş hekimliği dahil her alanda 15.000’in üzerinde öğrencisi var. Türk dünyasının her yerinden 20 ülkeden 30’un üzerinde özerk cumhuriyetlerden öğrencilerimiz burslu olarak okumakta, Türkçe ve Kazakça dilini öğrenmekteler. Halka da Türkçe öğretmekte ve çeşitli kurslar düzenleyerek Türkistan’a hizmet etmektedir. Bugüne kadar 90.000’in üzerinde mezunumuzu dünyanın her yerinde çalışmakta. Yine 1995’te Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te kurulan Manas Türkiye Kırgızistan Üniversitesi var. Bunun dışında her yıl yüzlerce Kazak öğrenci Türkiye’ye eğitim için gitmekte. Bunların bir kısmı Yurt Dışı Türkler Başkanlığı bursu, bir kısmı da kendi imkanları ve diğer burslarla Türkiye’de okumaktalar. Türk dünyasında pek çok üniversitede Milli Eğitim Bakanlığımız tarafından gönderilen öğretmen ve okutmanlar Türkçe öğretmekteler. Bir de Yunus Emre Enstitüleri mevcut. Orta öğretim alanında Kazakistan, Azerbaycan ve Kırgizistan'da çok sayıda olmamakla birlikte çeşitli orta öğretim kurumlarımız var. Diyanet işleri Başkanlığı’nın Kırgızistan ve Azerbaycan’da İlahiyat Fakülteleri bulunmakta. Ayrıca Türk dünyasından çok sayıda öğrenci Türkiye Diyanet Vakfı desteğiyle çeşitli İmam Hatip liselerinde öğrenim görmekteler. Yükseklisans ve doktorada da Türkiye burslarıyla bugüne kadar on binlerce öğrenci eğitim görmüş durumdalar.
TÜRK DİZİLERİ ÇOK POPÜLER
Maalesef yeterince tanınmıyor. Bunun önündeki en büyük engel alfabe ve Türk lehçeleri arasındaki farklılıklar. Maalesef Türk edebiyatının önemli isimleri şu ana kadar diğer Türk lehçelerine çevrilmemiş durumda.
Bence en önemli adım Türk cumhuriyetlerinin Latin alfabesine geçmesi. Şayet alfabe ortak hale gelirse bu lehçelerin birbirini zaman içerisinde anlaması daha kolay hale gelecek. Türk dizileri de bu anlamda bölgede çok popüler.
EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA TÜRK DÜNYASINDA ENTEGRASYON
Bu zirvede alınan kararlar arasında eğitim ve kültür alanındakiler önemli bir yekûnu oluşturuyor. Kazakistan’ın Türkistan şehrinde Türk dünyasına yayın yapan uluslararası bir televizyon kanalı kurulması, ortak bir yüksek öğretim alanı oluşturulması, teşkilat üyesi ülkelerin yüksek öğretim alanında Orhun Değişim programının güçlendirilmesi ve ortaöğretimde öğrenci değişim programlarının hazırlanması yönünde alınan kararlar da özellikle eğitim ve kültür alanında Türk dünyasında entegrasyonun sağlanması hususunda umut vadetmekte. Yine Türk Üniversiteler Birliği’nin (TÜRKÜNİB) Özbekistan, Kırgızistan ve Türkiye’den yeni üniversitelerin katılımıyla genişlemesi, Türkiye Maarif Vakfı (TMF) Türk dünyasında kuracağı okulların kuruluş prosedürlerinin kolaylaştırılması ve “Ortak Türk Tarihi” “Türk Dünyası Coğrafyası” ve “Ortak Türk Edebiyatı” ders kitaplarının hazırlanması ile ilgili olarak alınan kararlar takdire şayan.
