ABD'nin Türkiye'ye yönelik örtülü Patriot ambargosunun perde arkası aralanıyor. ABD Başkanı Donald Trump'ın "Türkiye'ye adil davranmadık" itirafıyla andığı süreç 2013 yılına dayanıyor. Amerika ile Patriot temasları, T-LORAMİDS (Türk Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma Sistemi) Projesi sürecinde başladı. 2006 yılında hazırlanan T-LORAMİDS'in 2013'te gerçekleştirilen ihale sürecinde Çin füzesine karşı çıkan Amerika, Türkiye'ye Patriot konusunda beklentileri karşılayan yeni bir teklif getirmedi. İhale iptal oldu ancak bu süreçte Suriye'den yönelen tehditler arttı. Türkiye, acil alım kapsamında sistemin hazır alım sürecini başlattı ve 2013'te düzenlenen ihaleye katılıp teklif veren firmalardan Türkiye'nin kriterlerine uygun teklifler istedi.
OBAMA SÜREKLİ OYALADI
Bu süreçte Fransa-İtalya ortaklığından teklif gelse de bu sistem ihtiyaçları karşılamaktan uzak bulunarak kabul görmedi. ABD'den Patriot için yeni teklif uzun bir süre gelmedi. Gecikmeli ulaşan teklif ise ihalede sunulan fiyatta indirim yapılmaksızın sunuldu. ABD, Patriot için herhangi bir biçimde teknoloji transferine yanaşmadı. Pentagon, Türk mühendislerin hiçbir şekilde sisteme müdahale etmeyeceğinin garantisini istedi. Bu teklif üzerinde heyetler arasında görüşmeler gerçekleşti. Teklif, ABD Başkanı Obama döneminde Ankara ile Washington arasında pek çok kez gidip geldi. Heyetler arası görüşmeler ve müzakerelerde belirli noktalara gelinse de Beyaz Saray tarafından türlü bahanelerle süreç uzatıldı ve teklif geri döndürüldü.
Türkiye'ye Patriot satışına yönelik teklif Beyaz Saray'da kalırken Senato'ya bile ulaşamadı. Obama bu süreçte Türkiye'deki Patriot bataryalarını da geri çekti. Suriye'den yönelen tehdit karşısında NATO işbirliği kapsamında gönderilen Patriot bataryalarının geri çekilmesi Türkiye ile Amerika arasındaki gerilimi tırmandırdı. Uçak düşürme krizinin ardından Rusya ile ilişkileri düzeltme gayretleri sürerken, T-Loramids ihalesine geçmişte katılmayan Rusya, S-400 için teklif vermeye hazır olduğunu duyurdu. Fiyat indirimi ve ortak üretim konusunda Türkiye'nin taleplerine hayli yakın bir öneriyle gelen Moskova ile S-400 tedariki için anlaşma imzalandı.
BEYAZ SARAY HABERSİZ
Obama döneminde kilitlenen Patriot görüşmeleri, Trump döneminde Türkiye'nin Rusya ile S-400 temasını sürdürdüğü sırada yeniden başladı. Ancak bunda da yol kat edilemedi. Patriot teklifi yine Türkiye'nin beklentilerini karşılamaktan hayli uzak oldu. Buna rağmen heyetler arası görüşmeler sürdürüldü. Ancak bu temasların sonuçları bu kez Pentagon ve ABD Dışişleri'nden döndü. Beyaz Saray'a bu çalışmalar hiç sunulmadı; dosya Trump'ın önüne de gelmedi. Trump'ın S-400'lerin Türkiye'ye gelmesinin ardından yaptırımlar konusunu bizzat takip etmesi ve Pentagon'un daha yumuşak bir dil kullanması için baskı yapmasının, bu konuda haberdar edilmemesinden kaynaklandığı belirtiliyor. Trump, G-20 zirvesinde, Patriotlar konusunda Türkiye'ye adil davranılmadığını açıklamış ve Obama yönetimini suçlamıştı.
