ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray’da başkanlık koltuğuna oturduğu tarihten bu yana aldığı tartışmalı kararlar nedeniyle Filistin-İsrail meselesinde gittikçe azalan iki devletli çözüm olasılığını daha da zor hale getirirken, Tel Aviv’i memnun edecek kararlar almaya devam ediyor.
Önceki seçim kampanyasını İsrail taraftarlığı üzerine kurarak ülkedeki Yahudi lobilerinin desteğini almayı başaran Trump, başkan seçildikten sonra uzun süredir devam edegelen sorunlarda İsrail lehine kararlar aldı. Trump’ın işgalci yönetime son hediyesi ise işgal altındaki Batı Şeria’da yer alan yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerine ilişkin skandal bir karar oldu. Uluslararası hukuka göre, işgal altındaki topraklarda bulunan tüm Yahudi yerleşim birimleri yasa dışı kabul edilirken, Trump yönetimi bunu da yok saydı. Trump yönetimi son kararıyla Kudüs ve Golan Tepeleri’nin ardıdnan Batı Şeria’nın da İsrail tarafından ilhak edilmesinin önünü açan skandal bir karara daha imza atmış oldu.
BATI ŞERİA’YI DA İLHAK ADIMI
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, önceki gün yaptığı açıklamayla, Batı Şeria’da yer alan Yahudi yerleşim birimlerini artık yasa dışı olarak görmediklerini duyurdu. Karar, İsrail’de sevinçle karşılanırken, Filistin yönetimi ise ABD’ye tepki gösterdi. Uzmanlar, Trump’ın kararının İsrail’in Batı Şeria’daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerini ilhak etme planının önünü açabileceği uyarısında bulunuyor. Pompeo’nun açıklamasından kısa süre önce eski İsrail Adalet Bakanı Yeni Sağ Partisi lideri Ayelet Şaked, Batı Şeria’daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerinin İsrail’e ilhak edilmesi çağrısı yaptı. Başbakan Netanyahu da 17 Eylül’deki İsrail seçimleri öncesinde Batı Şeria’daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerinin İsrail’e ilhakı vaadinde bulunmuştu.
İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜME SABOTAJ
Bu kararla birlikte Filistin-İsrail meselesinde az da olsa devam eden iki devletli çözüm umudu ortadan kalktı. Filistin yönetimi, kalıcı barış için 1967 sınırlarında başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin devletinin kurulmasını isterken, İsrail ise Kudüs’ün tamamının “kendi başkenti” olduğunu iddia ediyor ve işgal altındaki Batı Şeria’da yer alan yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerini boşaltmaya da yanaşmıyor. Doğu Kudüs ve Batı Şeria’daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimleri, Filistin-İsrail meselesinde çözümün önündeki en büyük iki engel olarak gösteriliyor.
ŞİDDET VE KAOSUN KAPISINI AÇTI
Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), ABD yönetiminin işgal altındaki Batı Şeria’da yer alan yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerine ilişkin kararının, bölgede şiddet, radikalleşme, kaos ve kan dökmenin kapısını açtığını belirtti. FKÖ Yürütme Konseyi Genel Sekreteri Saib Ureykat, ABD’nin söz konusu kararının uluslararası güveni ve barışı tehlikeye attığını vurgulayarak, “ABD Yahudi yerleşim birimlerinin yasa dışı olmadığını ilan etmekle, şiddet, radikalleşme, kaos ve kan dökmenin kapılarını açmıştır.” dedi. Filistin Başbakanı Muhammed Iştiyye de kararın uluslararası kanunların hafife alınması anlamına geldiğini belirtti.
Türkiye: Geçerliliği yok
- Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Twitter hesabından ABD’nin yasa dışı Yahudi yerleşimleri kararına ilişkin, “Hiçbir ülke uluslararası hukukun üstünde değildir” dedi. Türk Dışişleri Bakanlığı da, ABD’nin yasa dışı Yahudi yerleşimleri kararının, İsrail’in yasa dışı eylemlerini meşrulaştırmaya yönelik pervasız ve hukuk tanımaz tutumunun yeni örneği olduğunu bildirdi. Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, “İsrail işgali altındaki Kudüs ve Golan Tepelerine yönelik hukuk dışı tasarruflarıyla tüm uluslararası toplumu karşısına alan ABD Yönetimi’nin, bu kez Batı Şeria’daki yasa dışı yerleşim yerlerinin hukuka aykırı olmadığı iddiasında bulunması, İsrail’in yasa dışı eylemlerini meşrulaştırmaya yönelik pervasız ve hukuk tanımaz tutumunun yeni örneğidir” ifadesine yer verildi. Bakanlık, “Uluslararası hukuk sistemi sadece bir ülkenin keyfi tasarrufu ile değişmeyeceği gibi böyle bir eylemin de uluslararası hukuk bakımından hiçbir geçerliliği yoktur” değerlendirmesini yaptı.
Dünyadan skandal karara ret
- Trump yönetiminin skandal “yasa dışı yerleşim”kararına dünyadan da sert tepki geldi. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR), işgal altındaki Filistin topraklarındaki Yahudi yerleşim yerlerinin “uluslararası hukukun ihlali” olduğu yönündeki BM’nin uzun süredir var olan duruşunda bir değişiklik olmadığını duyurdu. Rusya Dışişleri Bakanlığı, “Washington, aldığı kararla Orta Doğu ile ilgili uluslararası yasalar temelini bozmaya ve Filistin-İsrail ilişkilerindeki gerginliği artırmaya yönelik adımlar atıyor” açıklamasını yaptı. Avrupa Birliği (AB), İsrail’in yerleşim birimleri faaliyetlerine ilişkin politikasının değişmediğini, tüm yerleşim birimlerinin yasa dışı olduğunu kaydetti. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, AB’nin İsrail’in işgalci güç yükümlülükleri çerçevesinde tüm yerleşim birimleri faaliyetlerini sonlandırması için çağrıda bulunduğunu belirtti.
