2.8 milyon hanenin gazı bu depoda: Yüzde 92'si dolu

Botaş’ın Silivri İşletme Müdürlüğü’ndeki tesis, Türkiye’nin ilk yer altı doğalgaz depolama tesisi olma özelliği taşıyor. Acil durumlarda, kriz anında sisteme doğalgaz vererek rahatlatmak için hazır bekleyen tesis, 2007’den bu yana faaliyette. 3,2 milyar metreküp olan tesis kapasitesi genişletme çalışmalarıyla 4,6 milyar metreküpe çıktı. Tesisin şebekeye gaz verme kapasitesi, çalışmaları devam eden Faz3 projesiyle daha da artacak. Faz3 projesi tamamlanınca günlük depoya atılan gaz atım kapasitesi (enjeksiyon) 2,6 kat, depodan çıkan gaz (geri üretim) kapasitesi yaklaşık 3 kat artacak.

İLK YER ALTI TESİSİ

Tesiste 106 personel görev yapıyor. Tesis görevlileri, herhangi bir olumsuzluk yaşanmaması, gaz kesintisine gidilmemesi için 7-24 çalışıyor. Sıvı şekilde de depolanabilen doğalgaz, bu tesiste gaz haliyle depolanıyor. İnşa edilen altyapı sistemiyle, doğalgaz kilometrelerce uzaklıktan boru sistemiyle tesise ulaşıyor. Tesiste dolaşırken, doğalgazın işlenme sesine tanık oluyorsunuz. Acil durumlarda sisteme doğalgaz vererek rahatlatmak maksadıyla işleme alınan tesisin bir benzeri de Tuz Gölü’nde faaliyet gösteriyor. Tuz Gölü’ndeki tesiste depolama Silivri’dekinden farklı olarak yapay kuyulara yapılıyor. Silivri’deki tesisin doğalgaz depoladığı iki ana saha var. Bunlardan biri söz konusu tesise 13 kilometre uzaklıkta bulunan Değirmenköy, diğeri ise karada doğalgaz rezerv alanı olan Kuzey Marmara. Bu rezerv ise yaklaşık 7 kilometre mesafede.

KAYAÇ İÇİNDE DEPOLANIYOR

Tesis yetkilisi, bu depolama tesisinde mağara, tank veya bir boşluk olmadığını, tüm doğalgazın bir kayaç içinde depolandığını söylüyor. Kayacın gözenekli bir sünger gibi olduğunu anlatan tesis yetkilisi, “Gözenekleri olan ve birbiriyle ilintili olan bir rezerv var. Siz buradan gazı gönderdiğinizde o kayaç taşının içinde hapsoluyor. Tuz Gölü’nde ise yapay bir mağara oluşturuluyor. Bu rezervuarlar önceki yıllarda doğalgaz keşfi yapılan ve üretim tamamlandıktan sonra depolama amaçlı kullanılmasına karar verilen rezervuarlar” dedi. Türkiye’nin çok ciddi doğalgaz talebine karşın bu tesis, bir nevi sigorta görevi görürken, tüm doğalgaz altyapısının önemli bir parçasını oluşturuyor. Bu tesis Mavi Akım ve Türk Akımı gibi sisteme doğalgaz karşılayan önemli bir enstrüman.

Tesiste bir gün böyle geçiyor

106 personelin görev yaptığı tesiste vardiya usulü çalışma sistemi var. Tüm işlemlerin kontrol edildiği ekranların bulunduğu kontrol odasında, teknisyenler görev yapıyor. Gece bir arıza olduğunda bu teknisyenlerle irtibat kuruluyor. Her sabah genel durumun ele alındığı toplantı yapılıyor. Gün içinde bakım yapılacak noktalar varsa, görevli personel sahaya iniyor. Depodaki gaza yönelik talepler de yine bu toplantıda değerlendiriliyor. Enjeksiyon veya geri üretim taleplerine göre kompresörler veya diğer ekipmanları çalıştırmak suretiyle talepler karşılanıyor. Ayrıca gaz sahibi şirketlerin anlık bilgi alabileceği Elektronik Bülten Tablosu da taleplerin alınması için büyük kolaylık sağlıyor. Tesiste, sadece arıza durumunda değil, arıza oluşmadan planlanan birtakım bakım süreçleri var. Ekipmanın türüne göre değişen bu bakımları saha personeli düzenli periyotlarla yapıyor.

Depolama kapasitesi 4,6 milyar m3

Depoda yer alan çalışma gazı rezervi 4.6 milyar sm3 (standart metreküp). Bu gaz Türkiye’nin toplam gaz ithalatının 7,6’sını karşılıyor. Burada işlenerek kullanıma uygun hale getirilen doğalgaz, hemen 2 kilometre uzaklıktaki BOTAŞ’ın ana iletim hattına gönderiliyor. Bu depo 10’a yakın enerji firmasına ait doğalgazın saklanmasını sağlıyor. Özellikle doğalgazın kullanımının az olduğu yaz döneminde özel şirketler gazı bu depoda saklıyor. Yani yaz aylarında özel sektör gazını bu depoya emanet veriyor. Deponun belli bir kira bedeli oluyor. Yaz aylarında bir nevi depoculuk faaliyeti sürdürülürken, kış aylarında ise doğalgaz ihtiyacı olduğu için bu gaz sisteme veriliyor.

2.8 MİLYON HANENİN İHTİYACINI KARŞILIYOR

Tesisin baş mühendisi şu bilgileri verdi: “Maksimum 28 milyon geri üretim kapasitemiz var. Tesiste enjeksiyon ve geri üretim olmak üzere 2 aşamalı çalışma yürütülüyor. Enjeksiyon yaz döneminde doğalgaza talep düşük olduğu için Rusya’dan veya LNG vasıtasıyla Türkiye’ye gelen gazın yer altındaki depolara basılması anlamına geliyor. Geri üretim ise kışın artan talep doğrultusunda gazın sisteme verilmesi olarak açıklanıyor. Silivri’deki bu yer altı tesisi talep doğrultusunda geri üretim çalışmaları yapıyor. Tesisin şu anda günlük 28 milyon sm3 geri üretim kapasitesi var. Bu oran günlük 2,8 milyon hanenin doğalgaz ihtiyacının karşılanması anlamına geliyor.”

YÜZDE 92’Sİ DOLU

Tesisin en büyük önemi, arz güvenliği sağlıyor olması. Sisteme bugün itibariyle 28 milyon m3 doğalgaz, bu tesiste yapılan depolama sayesinde giriyor. Ülkemizde kış aylarında ucu ucuna yeten sistemde 28 milyon m3’lük doğalgazdan mahrum kalmak, ekonomik açıdan çok ciddi bir yük anlamına geliyor. Bugün itibariyle depo yüzde 92,1 oranında dolu. Tesiste Rusya ve LNG olarak gaz ithal edilen ABD, Cezayir, Nijerya gibi ülkelerden gelen gaz depolanıyor.

FAZ3 yolda

BOTAŞ, Türkiye’nin enerji ihtiyacına cansuyu olmak için FAZ3 projesini hayata geçiriyor. Buna göre, tesisin hemen yanıbaşında ikinci bir tesis inşa edilerek kapasite arttırılıyor. Sisteme verilen günlük 28 milyon m3’lük gaz, yeni proje ile 75 milyona çıkarılacak. Bu çalışma olası bir gaz kesintisinde sisteme hemen gaz verebilmek amacıyla hayata geçiriliyor. Bu kapsamda günlük sisteme verilecek gaz kapasitesini arttırmayı hedefleyen FAZ3 projesiyle yaz aylarında enjeksiyonu yapılan gaz kapasitesi ise 45 milyona çıkarılacak. Proje için her biri 9’ar adet olmak üzere toplam 18 kuyunun sondajının yanı sıra Anadolu 1 ve Aras Driller sondaj platformlarının sondaj çalışmaları eş zamanlı yürütülüyor. Ayrıca yine FAZ3 için 10 kuyunun test çalışmaları da tamamlanmış durumda. Tesisin tüm enerjisi ise kurulan devasa rüzgar enerji santraliyle sağlanıyor. Kurulan rüzgar enerji santraliyle yıllık 15 milyon kilowatt/saat enerji üretiliyor. Bu üretim 5 bin hanenin elektrik tüketimine karşılık geliyor.