Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), son dönemde çeşitli istatistiki verilerini yayımlayan Enflasyon Araştırma Grubu (ENAGRUP) hakkında Türkiye İstatistik Kanunu’nun ilgili maddelerine aykırı davrandığı gerekçesiyle suç duyurusunda bulundu. 23 Şubat’ta Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunduğunu açıklayan TÜİK, Eylül 2020’den beri veri açıklamalarda bulunan grup çalışmalarının yetersiz, standartlardan uzak ve algı oluşturma amaçlı olduğuna dikkat çekti.
İSTATİSTİK AÇIKLAMA GÖREVİ TÜİK’TE
Kurumun açıklamasında; tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de resmi istatistikler haricinde üniversitelerin, kamuoyu araştırma şirketlerinin, sivil toplum ve meslek kuruluşlarının yaptıkları saha çalışmalarına dayalı olarak ürettikleri ve yayımladıkları istatistiklerin bulunduğu belirtildi. Açıklamada, Türkiye’de, koordinasyon rolü TÜİK’te olan ve 5’er yıllık dönemler için oluşturulan Resmi İstatistik Programı (RİP) temel amacının, resmi istatistiklerin üretiminde ve yayımlanmasında karşılaşılan mükerrerliklerin önlenmesi, cevaplayıcı yükünün azaltılması, kamuda insan gücü ve kaynak tasarrufu sağlanarak disiplinli bir istatistik üretim sürecinin temin edilmesi olduğu vurgulandı.
TÜİK açıklamasında, “Kamuoyunda adı zikredilen grup, 2020 yılı eylül ayında başladıkları çalışmaları ile eş zamanlı olarak uzunca bir süre herhangi bir metaveri bilgisi paylaşmamıştır. Sonraki dönemde internet sitelerinde açıklanan mevcut metaveri bölümü de standartlardan uzak ve son derece yetersizdir. Bu nedenle kullanıcılar; sınıflama, kapsam ve yöntemleri içeren bilgilere şeffaf bir biçimde erişememektedir. Bu çerçevede, kanunun ilgili maddelerine aykırı davrandığı değerlendirilerek 23 Şubat’ta Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmuştur” denildi.
KAMUOYU YANLIŞ BİLGİLENDİRİLİYOR
Söz konusu grupla ilgili rahatsız edici bir diğer hususun da çalışmalarının sonuçlarını paylaşırken tüketici enflasyonunu kamuoyunu yanıltıcı şekilde resmi istatistik programındaki aynı isimle duyurması olduğuna değinilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi: “Kendi hesaplamalarını sanki resmi istatistik sonucuymuş gibi yayımlayan grup, kamuoyunu özellikle uluslararası alanda yanlış bilgilendirmektedir”
MANİPÜLASYONA ZEMİN HAZIRLAMAYIN
Açıklamada, araştırmacılar, ürettikleri ve yayımladıkları istatistikleri RİP kapsamında üretilen resmi verilerle karıştırılmasına sebebiyet verecek şekilde isimlendirmeme, bu verileri kamuoyuna resmi istatistiklere duyulan güveni sarsacak veya manipülasyonlara zemin yaratacak şekilde sunmama gibi konularda gerekli hassasiyeti göstermeye davet edildi.
ELVAN: BU BİR İTİBARSIZLAŞTIRMA ÇABASIDIR
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan da geçtiğimiz hafta katıldığı bir televizyon programında bu konudaki manipülasyona tepki göstermişti. Elvan, “Türkiye İstatistik Kurumumuzu yıpratmaya çalışan, itibarsızlaştırmaya çalışan bir yaklaşım, bunu kabullenebilmemiz mümkün değil. İsimlerinin önlerinde profesör titri olabilir veyahut bu işle uğraştıkları söylenebilir, ama bu kişilerin insanları yanlış yönlendirme hakkı yok. Bu konuda kendileri de yargı karşısında neyse bunların cevaplarını mutlaka verecekler, yargı da bunun gereğini yapacaktır” dedi.
TÜİK YÜZBİNLERCE KİŞİYLE ÇALIŞIYOR
Türkiye İstatistik Kurumu’nun Tüketici Fiyat Endeksi ağırlıklarını enflasyon sepetindeki 46 bin 656 hanenin bilgisini alarak hesapladığını vurgulayan Elvan, “TÜİK her ay 550 binin üzerinde kişiye ulaşıyor, bunlardan verileri alıyor, sadece verileri almakla kalmıyor bunların resimlerini de çekiyorlar. Binlerce kişi çalışıyor burada, 550 bin veriyi toplamak kolay mı? Peki bu grup ne yapıyor. Kullandıkları metodoloji nedir, kaç kişiyle bu işi yapıyorlar?” diye sordu.
- TÜİK VERİLERİ ULUSLARARASI STANDARTLARDA
- Her ay düzenli olarak metaveri ve envanter bilgileriyle birlikte TÜİK tarafından Eurostat’a gönderilen TÜFE verileri, Eurostat’ın standart analiz süreçlerine ve denetimlerine tabi. TÜİK’in uluslararası kuruluşlara olan yükümlülüklerini yerine getirmesine benzer biçimde, Türkiye’deki araştırmacılardan da sözü edilen mevzuat kapsamında hareket etmesi bekleniyor.
ŞEFFAF BİR ŞEKİLDE PAYLAŞILMALI
TÜİK açıklamasında; çeşitli araştırmalar neticesinde üretilerek yayımlanan istatistiklerin, veri kalitesi açısından değerlendirilmesi kullanıcıların takdirinde olmakla birlikte, verinin hangi yöntemle üretildiğine dair temel bilgilerin açık ve net biçimde kamuoyu ile paylaşılmasının kanuni yükümlülük olduğuna dikkat çekildi. Açıklamada, TÜİK tarafından yayımlanan tüm istatistiklerde olduğu gibi Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hesaplama yöntemlerinde de Avrupa İstatistik Ofisinin (Eurostat) güncel tavsiye kararlarının dikkate alındığı, uluslararası norm ve standartlar çerçevesinde hesaplamalar yapıldığı vurgulandı.
ENAGRUP’UN SKANDAL AÇIKLAMALARI
30 Ağustos 2020’de lüks araç satışlarında ÖTV artışına gidildi. Eylül ayında lüks otomobillerin satış fiyatına yansımaya başlayan yüzde 5,8’lik ÖTV artışı, EnaGrup tarafından, “Enflasyon bir günde yüzde 5,8 oranında arttı” şeklinde kamuoyuna açıklandı. Halbuki ÖTV’de yapılan düzenlemeyle fiyatlar yüzde 4,15 oranında arttı ve bunun TÜFE’ye etkisi 0,23 oldu. EnaGrup, 0,23 etkiyi yüzde 5,8 olarak hesaplayarak büyük bir skandala imza attı. EnaGrup’un iddiaların doğru olması için, tüm otomobil fiyatlarının bir günde 2 katına çıkmış olması gerekiyor.
Aynı grup 2020 yılı Aralık ayında ulaştırmada yüzde 17,58 oranında artış olduğunu iddia etti. Halbuki bu bahsettiği ayda benzin fiyatındaki artış yüzde 5.2, motorin fiyatında 4.7, otomobil fiyatlarında yüzde 4’ülk artış, LPG fiyatlarında da düşüş oldu. Bu dört kalemin ulaştırmadaki ağırlığı yüzde 70 civarında. LPG’deki fiyat düşüşünü hiç hesaba katmadan ve üstelik benzin, motorin ve otomobil artışlarının hepsini benzinde olduğu gibi yüzde 5,2’lik zam üzerinden hesaplansa dahi olabilecek en yüksek oran yüzde 7 olur. Halbuki EnaGrup, bunu “ulaştırmada yüzde 17,58 oranında artış” olarak açıkladı.
Grup, Eylül 2020’den itibaren ölçüm yaparak veri yayınladığı halde, 2020 yılı enflasyonunun yüzde 36,72 olarak açıkladı. Halbuki geçen 2020’nin yıllık Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yüzde 14,6 olarak gerçekleşti. Yıllık enflasyon 12 aylık bir veri ölçümünün ifadesi olduğu halde; EnaGrup, yaptığı 4 aylık ölçümle büyük bir skandala imza atarak enflasyon verisini manipüle etmeye çalıştı.
