Ticaret Bakanı Ömer Bolat: Avrupa ekonomisinin ayrılmaz parçasıyız

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye–Azerbaycan 12. Dönem Karma Ekonomik Komisyonu kapsamında basın mensuplarıyla buluştu. Ekonomi gündemine, Yeşil Mutabakat sürecine ve gümrüklerdeki son duruma ilişkin önemli mesajlar verdi. Piyasada sağlanan dengeye dikkat çeken Bolat, "Piyasalarda artık aşırı oynaklık bulunmamaktadır. Döviz dengededir, rezervler güçlüdür, temel mallarda fiyat istikrarı sağlanmıştır" ifadelerini kullandı.

"Avrupa Birliği, 2019 yılında karbonsuzlaşma hedefi doğrultusunda Yeşil Mutabakat sürecini başlatmıştır. Türkiye olarak bizler de 2021 yılında bu süreci benimseyerek gerekli mevzuat çalışmalarını tamamlamış ve konu Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilmiştir.

Bu kapsamda, 2025 yılı Temmuz ayında İklim Değişikliği Kanunu Meclisimizden geçmiştir. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması, Emisyon Ticaret Sistemi ve karbon piyasasına ilişkin süreçler Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız bünyesinde, EPİAŞ koordinasyonunda başlatılmıştır.

Türkiye, 2021 yılında 2053 net sıfır emisyon hedefini ilan etmiştir. Bu doğrultuda ilk ara hedefimiz 2030 yılı itibarıyla yüzde 50 oranında karbonsuzlaşmaya ulaşmaktır. Ticaret Bakanlığı olarak, tüm Bakanlıklarımız ve Avrupa Birliği ile yakın koordinasyon içerisinde bu süreci yürüttük. İklim Değişikliği Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte, süreç Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız tarafından yürütülmekte; özel sektörle koordinasyon ise bugüne kadar Ticaret Bakanlığımız tarafından sağlanmıştır.

Özel sektörümüzü 1 Ocak 2026 itibarıyla yürürlüğe girecek uygulamalara hazırlamak amacıyla yoğun çalışmalar yürütülmüştür.

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması şu aşamada gübre, alüminyum, çelik, elektrik, çimento ve tekstil olmak üzere altı sektörü kapsamaktadır. Bu alanlarda faaliyet gösteren birçok kurumsal firmamız sürece hazırlanmış olup, Bakanlığımızca sürekli yönlendirme ve koordinasyon sağlanmıştır. Avrupa Birliği’nin uygulamaya ilişkin takvimde erteleme yapıp yapmayacağı önümüzdeki günlerde netlik kazanacaktır. Ancak 2026 yılı içerisinde hazırlık sürecinin devam edebileceği yönünde değerlendirmeler mevcuttur.

Emisyon Ticaret Sistemi kapsamında, karbonsuzlaşma faaliyetlerini başarıyla gerçekleştiren firmalar artı puan elde edecek; yükümlülüklerini yerine getiremeyen firmalara bu haklarını satabilecektir. Bu değişim piyasası EPİAŞ tarafından kontrol edilecektir.

İspanya’nın Türk şoförlere yönelik talepleri

Birçok ülke, nitelikli iş gücü ihtiyacı nedeniyle farklı arayışlara girmektedir. İspanya’nın Türk şoförlerine yönelik sınırlı bir talebi olduğu görülmektedir. Yüksek ücret vaadiyle gerçekleşen bu transferlerin büyük bir kısmında, çalışanlarımız bir veya iki yıl içerisinde ülkemize geri dönmüştür. Türkiye’deki yaşam standartlarının ve ücret koşullarının daha sürdürülebilir olduğu görülmüştür.

Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Vizesini alarak yurt dışına çıkan bir kişinin hukuken engellenmesi söz konusu değildir. Bu sürecin de benzer şekilde dengeleneceğine inanıyoruz.

Yatırım teşvikleri ve gümrük işlemleri

Yatırım teşvikleri ve ilgili düzenlemeler Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız koordinasyonunda yürütülmektedir. Firmalarla yatırım ve teşvik görüşmeleri bu çerçevede gerçekleştirilmektedir.

Gümrüklerde araç girişlerinin durdurulduğuna dair iddialar gerçeği yansıtmamaktadır. Bu husus tarafımızca tekrar teyit edilmiştir. Firmaların kontenjan aşımı ya da teminat yükümlülüklerinden kaynaklanan münferit durumlar söz konusu olabilir. Vergi muafiyeti kapsamında alınan teşvikler için teminat mektubu verilmesi zorunludur. Gümrüklerde genel bir ithalat durdurulması söz konusu değildir; bu iddialar tamamen asılsızdır.

Fahiş fiyatla mücadele ve enflasyon süreci

AK Parti iktidarları döneminde uzun yıllar tek haneli enflasyon ve düşük enflasyon ortamı sağlanmıştır. Ancak Covid-19 sürecinde küresel tedarik zincirlerinin kopması, lojistik aksaklıklar ve talep patlaması, son 40 yılın en yüksek küresel enflasyon dalgasını ortaya çıkarmıştır. Batılı ülkelerde dahi enflasyon oranları yüzde 10–11 seviyelerine ulaşmıştır.

Mayıs 2023 seçimleri sonrasında Orta Vadeli Program çerçevesinde iki temel hedef belirlenmiştir:

Birincisi, enflasyonla kararlı ve hızlı bir mücadele yürütmek; ikincisi ise depremden etkilenen 11 ilimizin yeniden inşasını sağlamaktır.

Bu çerçevede büyük ilerleme kaydedilmiştir. Ay sonu itibarıyla 453 bin konut ve işyeri hak sahiplerine teslim edilmektedir. Enflasyonda ise TÜFE temel mallarda yüzde 19–20, gıdada yüzde 27,5 seviyelerine gerilemiştir.

Ticaret Bakanlığı olarak; emlak, otomotiv, perakende, mesafeli satışlar, abonelik sözleşmeleri ve fiyat etiketleri başta olmak üzere birçok alanda düzenleme gerçekleştirdik. Reklam Kurulu’nu etkin hale getirdik, ilan sitelerini disiplin altına aldık. Dijital platformlardaki fiyat manipülasyonlarına karşı yoğun denetimler ve caydırıcı cezalar uyguladık.

Piyasalarda artık aşırı oynaklık bulunmamaktadır. Döviz dengededir, rezervler güçlüdür, temel mallarda fiyat istikrarı sağlanmıştır. Gıdada ise kuraklık ve zirai don nedeniyle 2025 yılı üretim açısından zorlu geçmiştir. Bu nedenle zaman zaman ihracat kısıtlamaları ve ithalat düzenlemeleri yapılmıştır.

Tarım ve Orman Bakanlığımızla tam koordinasyon içerisinde çalışılmaktadır. Gıda Komitesi iki ayda bir Bakanlar düzeyinde, ayda bir ise Bakan Yardımcıları düzeyinde toplanmaktadır. 1 Ocak 2026 itibarıyla yeniden değerleme oranı doğrultusunda cezalar yüzde 25,49 artırılmıştır.

Helal Ticaret ve Akreditasyon

Helal ticaret konusunda ülkeler arasında farklı uygulamalar bulunmaktadır. Türkiye’de 2020 yılı öncesinde Ticaret Bakanlığı bünyesinde Helal Akreditasyon Kurumu kurulmuştur. Kurum, İslam İşbirliği Teşkilatı’nın SMIIC standartlarına göre faaliyet göstermektedir.

Helal Akreditasyon Kurumu doğrudan işletmelere belge vermemekte; helal belgelendirme yapacak kuruluşlara akreditasyon sağlamaktadır. Bugüne kadar yaklaşık 120 kuruluşa akreditasyon verilmiş; bu kuruluşlar aracılığıyla 2.000’i aşkın işletmeye helal sertifikası düzenlenmiştir.

Gümrük Birliği ve Güncelleme Süreci

Türkiye–AB Gümrük Birliği’nde 30 yıl geride bırakılmıştır. Gümrük Birliği’nin modernizasyonu, hizmetler, e-ticaret ve yatırımları kapsayacak şekilde güncellenmesi yönündeki irademizi AB tarafına net biçimde ilettik. AB Komisyonu bu süreci desteklemekte; ancak AB Konseyi’nin müzakere yetkisi vermesi gerekmektedir.

Aralık 2023’ten bu yana Konsey’den yetkilendirme kararı çıkmamıştır. Buna rağmen karşılıklı sorunların büyük bölümü müzakere yoluyla çözülmüş; yaklaşık 30 başlıktaki sorun sayısı 11’e düşürülmüştür.

“Made in Europe” Tartışmaları ve Korumacılık Eğilimleri

Küresel ticarette hızla artan korumacılık eğilimleri yakından izlenmektedir. Dünya Ticaret Örgütü’nün mevcut süreçlerde etkinlik göstermekte zorlandığı görülmektedir. ABD’de başlayan gümrük vergisi artışları Avrupa’yı da etkilemektedir.

Bu süreçte hem özel sektörümüzle hem de AB yetkilileriyle yoğun temas halindeyiz. Türkiye’nin Gümrük Birliği’nin ayrılmaz bir parçası olduğu ve Avrupa ekonomisine tam entegrasyonu defalarca vurgulanmıştır. Bu kapsamda AB Komisyonu ve üye ülke liderlerine gerekli yazışmalar yapılmıştır.

7 Ocak’ta Brüksel’de AB Komisyonu yetkilileriyle kapsamlı görüşmeler gerçekleştirilecektir. Otomotiv sektörü özelinde tartışmalar bulunsa da henüz alınmış somut bir karar bulunmamaktadır.

Türkiye–Azerbaycan Ticari İlişkileri

Azerbaycan, doğal kaynaklar açısından son derece stratejik bir ülkedir. 2022 yılında petrol fiyatlarının 150 dolar seviyelerine çıkması ve doğal gaz fiyatlarının artışı gelirleri önemli ölçüde yükseltmiştir. Günümüzde petrol fiyatlarının 59 dolar seviyelerine gerilemesiyle gelir projeksiyonları da değişmiştir.

Türkiye–Azerbaycan ticaret hacmi geçtiğimiz yıl 8 milyar dolara ulaşmıştır. Bu rakam, Kazakistan ile birlikte Türk Cumhuriyetleri arasında ulaşılan en yüksek ticaret hacimlerindendir. Mevcut dalgalanmalar konjonktüreldir ve geçicidir. Önümüzdeki dönemde enerji fiyatlarındaki değişimle birlikte ticari dengelerin yeniden güçleneceğine inanıyoruz