Türkiye’nin dış ticaret yapısı ve ihraç ürünlerinin niteliği dönem dönem gündem olur. Hatta çoğu zaman ihraç edilen ürünlerin kilogram başına değeri üzerinden tartışmalar yürütülür ve Türkiye’nin katma değeri yüksek ürün ihracatının toplam ihracatı içindeki oranının düşük olması eleştirilir. Elbette bu bir vakıadır ve tartışılması normaldir. Bugün bu konuya bir de Harvard Üniversitesi’nin gözünden bakalım.
Harvard Üniversitesi’nde Uluslararası Kalkınma Merkezi’ne bağlı çalışan “Harvard Büyüme Laboratuvarı” önemli bir çalışmaya imza attı. Söz konusu çalışma ülkelerinin ihraç ettiği ürünlerin sepetindeki çeşitlilik ve kompleksitesine göre bir endeks çıkarıyor ve sıralama yapıyor. Ekonomik Kompleksite Endeksi adı verilen bu çalışma ile ülkelerin dış ticaretine konu olan ürünlerinin zaman içerisindeki gelişimini okumak mümkün oluyor. Endeksteki son veri tarihi 2019. Elbette yıllar içinde güncellenecek. Ancak 133 ülkenin birçok verisi kullanıldığı için sonuçların gecikmeli olması doğal.
Harvard’ın çalışmasına göre Ekonomik Kompleksite Endeksi’nde Türkiye 2019 yılı itibariyle 133 ülke arasında 40. sırada. 1995 ve 2000 yılına baktığımızda ise Türkiye’nin 56. sırada olduğunu görüyoruz. 2000 yılından sonra Türkiye’nin endekste hızla yükseldiğini görüyoruz. 2019 yılına geldiğimizde Türkiye 16 basamak birden yükselmiş durumda.
Aşağıdaki grafikte Türkiye’nin sık sık “Kırılgan Beşli” kavramı kapsamında beraber anıldığı ülkelerle olan kıyaslamasını görüyorsunuz. Kırılgan Beşli ülkeleri cari açık ve enflasyon oranlarının yüksekliği ile dış yatırımlara ihtiyaç duyan ülkeleri ifade etmek üzere kullanılan bir kavram. Bu kavram kapsamındaki ülkeler içinde Harvard’ın endeksinde Türkiye’nin belirgin bir başarı gösterdiğini görüyoruz. Yani Türkiye’nin teknoloji odaklı ihracatı zaman içerisinde artıyor. Göstergesi ise Türkiye’nin 20 yılda endekste 16 sıra yükselmesi.
Harvard’ın endeks çalışması kapsamında Türkiye’ye ilişkin yaptığı yorumlar ve projeksiyonlar da oldukça önemli. Örneğin Türkiye’nin gelir seviyesine bakıldığında beklenenden daha kompleks bir ekonomiye eriştiği ifade ediliyor. Bunun bir sonucu olarak da önümüzdeki dönemde ılımlı büyümenin sürdürüleceği öngörülüyor.
