Daha önceki yazılarımızda bazı kurumların yayınlamış oldukları personel alım ilanlarının adrese teslim özellikler taşıdığını veya güzellik yarışmasına katılanların kariyer danışmanı olarak ilansız ve sınavsız olarak işe başlatıldığını detaylarıyla açıklamıştık. Bugünkü yazımızda Sayıştay Başkanlığı tarafından yapılan denetimlerde ortaya çıkarılan sınavsız ve ilansız personel alımından bahsedeceğiz.
Göreve gelmeden önce “İşe alımlarda şeffaflığı ve liyakati getiriyoruz. Belediyenin ve iştiraklerinin personel alımlarını ve kriterlerini açıkça ilan edecek, iş arayan vatandaşlarımız kariyer sayfamıza online olarak başvurup tüm süreci takip edebilecekler” diyenler koltuğa oturduktan sonra sistemin açıklarını sonuna kadar kullanmaya başlamışlardır.
Daha önceki yazılarımızda Miss Turkey Güzellik Yarışması’na katılan 24 yaşındaki CHP Büyükçekmece Gençlik Kolları Başkan Yardımcısı’nın, İstanbul Büyükşehir Belediyesi iştiraki İstanbul Personel Yönetim A.Ş.’de ilansız ve sınavsız kariyer danışmanı olarak göreve nasıl başlatıldığını yazmıştık. Süreç ilerledikçe sınavsız ve ilansız personel alımının boyutları ortaya çıkmaya başlamıştır.
Bu çerçevede, Sayıştay raporlarına yansıyanlar konunun vahametini daha iyi açıklamaktadır. Sayıştay Başkanlığı yaptığı denetimlerle adeta kurumların röntgenini çekerek hastalıklı alanları ortaya çıkarmaktadır. Anakara Büyükşehir Belediyesi iştiraki olan Anfa Güvenlik Ltd. Şti.de bu denetimlerde kırık not alan kurumlardan bir tanesidir.
Bu kapsamda Sayıştay, belediye şirketlerinin işçi alım ilanlarının Türkiye İş Kurumuna bildirilmesinin zorunlu olduğunu, bu ilanların kurumun internet sitesinde ve ilgili kamu kurum ve kuruluşunca uygun görülen iletişim araçları ile kamuoyuna duyurulacağı ve kamu kurum ve kuruluşlarının, işçi alımının adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlayacak tedbirleri almak zorunda olduğunu belirterek buna uyulmadığını tespit ederek eleştirmiştir.
Raporda şu ifadelere yer verilmiştir: Anfa Güvenlik Ltd. Şti.’ne yapılan işçi alımlarında işe alım ilanlarının Türkiye İş Kurumuna bildirilmediği görülmüştür.
09/08/2009 tarihli ve 27314 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinin ikinci fıkrasının son paragrafında, belediye şirketlerinin işçi alım ilanlarının Türkiye İş Kurumuna bildirilmesinin zorunlu olduğu, bu ilanların kurumun internet sitesinde ve ilgili kamu kurum ve kuruluşunca uygun görülen iletişim araçları ile kamuoyuna duyurulacağı ve kamu kurum ve kuruluşlarının, işçi alımının adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlayacak tedbirleri almak zorunda olduğu belirtilmiştir.
28.04.2018 tarihli ve 9483 sayılı “Mahalli İdare Şirketlerine Yeni İşçi Alımı” konu başlıklı İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü Genelgesi’nde de yukarıda yer alan Yönetmelik hükümlerine benzer olarak belediye şirketlerinin yeni işçi alımlarında alım ilanlarını duyuru amacıyla Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) İl Müdürlüğüne göndermesi gerektiği ifade edilmiştir.
Yapılan inceleme sonucunda, şirket tarafından 2019-2021 yılları arasında şirkete 171 adet yeni işçi alımının yapıldığı ve söz konusu yapılan bu alımlarda alım ilanlarının İŞKUR’a gönderilmediği tespit edilmiştir.
Rapora göre, Şirkete alınacak yeni işçiler şirket tarafından ihtiyaca göre şifahen belirlenip istihdam edilmekte olup bu uygulama şirkete yapılacak işçi alımlarında liyakatın, objektifliğin ve şeffaflığın ortadan kalkmasına ve işçi istihdamında rekabetin sağlanamamasına neden olmaktadır. Ayrıca şifahen gerçekleştirilen işçi istihdamı, istihdam edilmek için gerekli şartları sağlayan pek çok kişinin söz konusu alım için başvuru yapamamasına neden olmaktadır.
Bu itibarla, Şirket tarafından yapılacak yeni işçi alımlarında mezkur mevzuat hükmü ve anılan genelge uyarınca işçi alım ilanlarının İŞKUR ve diğer iletişim araçlarıyla duyurularak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Kamu idaresi cevabında bundan sonra yapılacak işçi alımlarında İŞKUR’a bildirimde bulunulacağı belirtilmiştir.
Görüleceği üzere, ilgili kurum yapılan işlemin hatalı olduğunu itiraf etmiştir. Böyle bir hatanın cehaletle yapıldığına ihtimal vermiyoruz. Birazcık mevzuat bilgisi olanlar böyle bir hata yapmazlar.
Basına yansıyan haberlere bakıldığında Ankara Büyükşehir Belediye Başkanının sınavlardaki karnesi pek parlak değil. Özellikle sözlü sınavlarda, yazılı sınav puanı yüksek olanların elenmesi ile ilgili haberlere bakıldığında durum daha iyi anlaşılıyor. Belediye Başkanının adaylık döneminde hak, hukuk, adalet, liyakat ve eşitlik deyip de sonrasında bu tür olumsuzlukların yaşanması en hafif tabirle yakışmamıştır.
Bu girişten sonra Belediye Başkanının belediye iştirakinde sınavsız personel alımından habersiz olması hayatın olağan akışına aykırıdır. Asıl sorulması gereken soru ise sınavsız ve ilansız işe alınanlardan kaçının referansının belediye başkanı olduğudur.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 2’nci maddesine göre; yönetmelik kapsamı dışındaki işçi alım ilanlarının kuruma bildirilmesi zorunlu olup, bu ilanlar kurum internet sitesinde ve ilgili kamu kurum ve kuruluşunca uygun görülen iletişim araçları ile kamuoyuna duyurulacağı hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşlarının işçi alımının adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasını sağlayacak diğer tedbirleri de almak zorunda olduğu belirtilmiştir. Görüleceği üzere, burada da işçi alım ilanlarından bahsedilmektedir.
Dolayısıyla birçok kamu kurumu işçi alımlarını ilanla yapması halinde ilanın yayınlanmak zorunda olmadığını düşünerek ilansız alım yapmalarını kendi mevzuatlarına dayandırmakta ve sınavsız/ilansız olarak personel alma kolaycılığına gitmektedirler.
Ancak, Türkiye İş-Kurumu gerekli kontrolleri yeterince yapmadığı için kamu kurum ve kuruluşlarının ilansız personel alımları son sürat devam etmektedir. Halbuki kamu kurum ve kuruluşlarına gönderecekleri resmi bir yazı ile ilansız ve sınavsız işçi alımlarını bildirmelerini isteselerdi bir daha hiçbir kamu kurumu bu yolu tercih etmezdi. Nitekim ilansız ve sınavsız personel alımının ciddi bir parasal cezası bulunmaktadır. Bu nedenle Türkiye İş-Kurumu Sayıştay raporlarını inceleyerek ilansız ve sınavsız personel alımı yapan kurumlarla ilgili gerekli süreci başlatmalıdır.
Bunun yanında Kamu Görevlileri Etik Kurulu’nun da Sayıştay raporlarını gözden geçirerek etik ihlali yapan kurumları tespit ederek ilgililer hakkında gerekli süreci başlatması gerektiğini düşünüyoruz. Tek kelimeyle vaziyet vahim ama ümitsiz değil.
