İnsan hayatı tekdüze, düz bir çizgi gibi devam eden bir süreç değil, dalgalı bir süreç izler. Yani hayat hem maddi alanda hem duygusal alanda inişli çıkışlıdır. Hayatın bu iniş ve çıkışları zaman içinde kendini gösterir. İnsanın sıkıntılı günleri bir süre devam eder sonra genişliğin olduğu günler gelir. Bu durumu Kur’an’da Rabbimiz “Elbette zorluğun yanında bir kolaylık vardır. Gerçekten, zorlukla beraber bir kolaylık daha vardır” ayeti ile vurgular. Yine diğer bir ayette “O günleri biz insanlar arasında döndürür dururuz (zaferi bazen bir topluma bazen öteki topluma nasip ederiz.) Ta ki Allah, iman edenleri ortaya çıkarsın ve aranızdan şahitler edinsin. Allah zalimleri sevmez” buyrulur ve zamanın dalgalı akışı ile bu akışın nedenini açıklar.
Sabır üzerinde düşünürken göz önünde bulundurulması gereken ilk şey, Kur’an’ın ifade ettiği bu yaşam döngüsüdür. Çünkü hayatı tek düze ve çizgi gibi algılarsak o zaman başımıza gelen bela ve sıkıntıları anlamamız ve açıklamamız mümkün olmaz.
Diğer taraftan sabır üzerinde düşünürken göz önünde bulundurulması gereken ikinci husus, hayatta karşı karşıya kaldığımız tüm bela ve sıkıntıların tamamının irademiz çerçevesinde bizim seçimlerimizle başımıza geldiğidir. “Sana ne iyilik gelirse Allah’tandır, sana ne kötülük dokunursa kendindendir” ayeti bu durumu açıklar.
Aynı şekilde göz önünde bulundurmamız gereken üçüncü husus, yaşamımızda karşı karşıya kaldığımız hem iyi hem kötü günlerin bir imtihan oluşu gerçeğidir. Yani kötü günlerde sabır etmek bir imtihan olduğu gibi, iyi günlerde de şükretmek ve içinde bulunduğumuz nimetlerin şükrünü yerine getirmekten de imtihan ediliyoruz.
İnsan kötü bir durumla karşılaştığında nasıl sabır etmelidir? Bu konuda “Hem bize yürüyeceğimiz doğru yollarımızı Allah göstermişken niçin O’na dayanıp güvenmeyelim ki? Bize çektirdiğiniz her türlü eza ve cefaya elbette sabredip katlanacağız. Ama bu elimizden geldiğince o bela musibeti ortadan kaldırmaya çalışmaya engel değildir. Yani herhangi bir bela ve musibetle karşı karşıya kaldığımızda hem sabredeceğiz, hem Allah’a güvenip dayanacağız ve hem de o bela ve musibetle mücadele edip ortadan kalkmasını sağlayacağız.
İyi günlerin sabrı nasıl olmalıdır? İnsanın bolluk ve iyi zamanlarında ibadeti devam etmesi, elinde hangi nimet varsa o nimeti başkası ile paylaşması, kendini sürekli kontrol etmesi ve hayırda daim olması şeklindedir.
Aynı şekilde sabır sadece bela ve musibetlere karşı yapılmaz. Allah’ın haram kıldığı yasakladığı şeylere tevessül etmemek, nefsini onlardan korumak da sabırdır. Bu konuda “Nefse ve onu düzgün bir biçimde şekillendirip ona kötülük duygusunu ve takvasını (kötülükten sakınma yeteneğini) ilham edene andolsun ki, nefsini arındıran kurtuluşa ermiştir” ayeti bize müjde verir.
