Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), imalat sanayinde faaliyet gösteren işyeri yöneticilerinin, yakın geçmişe ilişkin değerlendirmelerinin, mevcut duruma ilişkin görüşlerinin ve geleceğe yönelik beklentilerinin izlenerek imalat sanayinin kısa dönemdeki eğilimlerini yansıtmak amacıyla İktisadi Yönelim Anketleri (İYA) yapıyor. Bu kapsamda da aylık olarak imalat sanayinde faaliyet gösteren işyerlerinin kapasite kullanım oranlarını izlemek amacıyla “İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı” (KKO) istatistiklerini yayınlıyor.

KKO, herhangi bir üretim biriminin belirli bir dönemde fiilen gerçekleştirdiği üretim miktarının maksimum kapasite ile çalışması durumunda üretebileceği en yüksek miktara olan oranıdır. Bir örnek vermek gerekirse; bir ay içinde bir fabrikanın elindeki tüm üretim imkanlarını kullandığında toplam üretebileceği ürün sayısı 100 olsun. Eğer bu fabrika belirlenen dönemde 75 adet ürün ürettiyse, o ay için kapasite kullanım oranı %75 olur.

Kapasite kullanım oranı pek çok sebepten dolayı %100 olarak gerçekleşmez. Bu doğaldır. Ancak biz yine de 100’e yakın olmasını isteriz. Çünkü bu oranın artması aynı zamanda sanayi üretiminin de arttığı/artacağı anlamına gelir.

TCMB’nin 2021 yılı Mart ayı için yayınladığı veriye göre son Kapasite Kullanım Oranı bir önceki aya göre 0,2 puan azalarak %74,70 olarak gerçekleşmiş durumda. Bu oran 2007-2020 yılları arasındaki ortalama oran olan %75,97’in altında bir düzeye denk geliyor. Öte yandan bu oran yine 2018 Ağustos’undaki spekülatif kur atağının ardından gerçekleşen en düşük seviye olan %74 oranını da yakınsıyor.

Pandeminin ekonomi üzerindeki etkilerini azaltmak amacıyla alınan tedbirlerle beraber KKO, 13 yıllık ortalamasına yakın olan yüzde 75,60 seviyelerine kadar çıkmıştı. Ancak sonrasında uygulamaya konulan aşırı sıkı para politikası ve yüksek faizin bu alanda da olumsuz etkilere neden olduğunu gözlemliyoruz.