Filipinler Hükümeti ile Moro İslami Kurtuluş Cephesi arasında ülkenin güneyinde, Amerika Birleşik Devletleri içerisindeki eyaletler veya Çin içerisindeki Hong Kong ya da Birleşik Krallık içerisindeki İskoçya"ya benzer bir "alt devlet" kurulması ile ilgili çerçeve anlaşmasının imzalanması üzerinde mutabık kalındığı Filipinler Devlet Başkanı 3. Aquino tarafından açıklandı.

Anlaşma bugün Filipinler Devlet Başkanlığı Sarayı"nda iki taraftan imza atacak yetkililere ilaveten üst düzey bir yabancı konuk katılımıyla imzalanacak. İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu ve Malezya Başbakanı Datuk Seri Necip Tun Razak da konuklar arasında bulunacaklar.

Filipinli çevrelerde, özellikle, Sayın İhsanoğlu"nun katılımının anlaşmaya İslam Dünyası"nın meşruiyet tanıması manasına geleceğinin altı çiziliyor.

Anlaşmanın imzalanmasıyla birlikte Mindanao Müslümanlarının üç aşamalı mücadelelerinde yeni bir sayfa açılacak:

Mindanao Müslümanları ilk aşamada İspanyol işgaline karşı 1521"den 1898"e kadar 377 sene mücadele ettiler. İkinci aşamada Amerikan kolonyalistler aleyhine 1898"den 1946"ya kadar 47 sene mücadele ettiler. Üçüncü aşamada ise Filipin Hükümeti aleyhine özellikle 1970"den günümüze kadar çoğu zaman silahlı mücadele ettiler.

Otonomi bazında daha önce Filipinler Hükümeti ile Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi anlaşarak Müslüman Mindanao Otonom Bölgesi"ni oluşturdular ama işlemedi.

Bugün imzalanacak ve 2016 yılına kadar bir Bangsamoro Otonom Bölgesi oluşturmaya yarayacak anlaşma ile önceki otonom yapıdan biraz daha ileri bir adım atılacak. Tarafların tabiri ile yarı bağımsız bir devlet manasına gelen "alt devlet" kurulacak.

Bangsamoro Otonom Bölgesi önceki Müslüman Mindanao Otonom Bölgesi üzerine ikame edilecek ama ondan hem toprak ve hem de yönetim olarak biraz daha geniş bir alana hükmedecek.

Yeni oluşturulacak Bangsamoro bölgesine "vergiler ve gelirlerden adil ve eşit hisse verilecek, kanunun korunması ve tarafsız adalet sağlanmasında eşit haklara sahip olması " garanti edilecek.

Filipinler hükümeti yeni otonom bölge içerisinde savunma ve güvenlik, dış politika, ortak pazar ve küresel ticaret, para basma ve para politikası, vatandaşlık, göçmenlik ve posta hizmetleri yetkilerini elinde bulundurmaya devam edecek.

Yeni yapının tam olarak tanımlanmasıyla ilgili çalışmalar çerçeve anlaşması imzalandıktan sonraki çalışmalarda kesinlik kazanacak. Yani süreçle ilgili birçok belirsizlik de var.

Bu yüzdendir ki Moro İslami Kurtuluş Cephesi lideri Murat İbrahim "çerçeve anlaşması imzalamanın tek başına Moro sorununu bitirmeyeceği" uyarısında bulunuyor ve "barışın işletilebilmesi için daha yapılacak çok şey olduğunu" öngörüyor.

Anlaşmanın imzalanmasından dolayı iyimser olmakla birlikte ileri bakarak süreci engelleyebilecek bazı noktalara dikkat çekmekte yarar var.

Mindanaolu Müslümanların daha önce de yaşadıkları bazı acı barış tecrübeleri ve Müslüman Mindanao Otonom Bölgesi gibi işlemeyen bir tecrübeleri de var.

Önceki otonom yapı anayasa engeline takılmıştı. Yani otonom yapının kabul edilmesinde anayasa değişikliği engeli ortaya çıkmıştı.

Bangsamoro otonom yapısının kurulması sürecinde de bu tür Filipinlilerin "cha – cha" diye ifade ettikleri anayasa değişikliği konusu gündeme gelebilir. Siyasetteki dalgalanmalar süreci çok sert bir şekilde etkileyebilir.

Diğer bir engel ise Moro İslami Kurtuluş Cephesi rakibi olan diğer Mindanaolu gruplardan gelebilir. Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi daha anlaşma imzalanmadan bunun "Müslümanları bölmeye yönelik bir girişim" olduğunu ilan etti. Diğer radikal grupların tepkisi daha sert olabilir.

Çerçeve anlaşmasının imzalanmasıyla birlikte, süreci içerisinde birçok belirsizlikler olsa da Mindanaolu Müslümanlar yeniş bir merhaleye adım atacaklar. Umarız hayırlı olur.