Irak’taki hukuksuz referandumun mimarı IKBY Başkanı Mesut Barzani, uzun yıllar bölgede etkin bir güç olarak öne çıkıyor. Barzani’nin lideri olduğu aşiretin ise nasıl böyle etkin bir güç olduğu dikkati çekiyor. İsrail ile derin ilişkiler içinde olan Barzani aşireti, ilk ihanetini Osmanlı’ya karşı yapmıştı. İşte, 150 yıldır Emperyalist güçlerini oyuncağı olarak görülen Barzani aşiretinin isyan ve ihanet dolu tarihi...
Erbil 'kaos' inadından vazgeçmedi
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, başta Türkiye olmak üzere tüm dünyanın karşı çıkmalarına rağmen hukuksuz referandumu gerçekleştirdi. Barzani'yi destekleyen tek ülkenin İsrail olması ise dikkati çekti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başta olmak üzere birçok siyasetçi Barzani'nin tehlikeli adımına sert tepki gösterdi.
- IKBY'nin ısrara devam etmesinin olumsuz sonuçlar doğuracağına vurgulayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Türkiye'nin bu konudaki çok açık ve kararlı tavrını görmezden gelmek, IKBY'yi elindeki imkânlardan da edecek bir sürecin önünü açabilir" dedi. Kuzey Irak'tan gelen petrollere de işaret Erdoğan, "Vanayı kapatırız" mesajı verdi. Erdoğan ayrıca, "Barzani'den böyle bir hata beklemezdik" diyerek de dikkati çeken bir ifade kullandı.
Barzani'nin bölgeyi ateşe sürüklemeye yönelik hareketi ise akıllara daha önce yaptıkları ihanetleri getirdi.
Barzani aşiretinin doğuşu
Barzani ailesinden ise, kendisini peygamber ilan edenler dahi çıktığı oldu. Bu kişiler tepkilere yol açtı ve isyanlara neden oldu.
İlk ihanet Osmanlı'ya
Diğer Kürt aşiretlerini sindiren Barzaniler zamanla bölgenin en güçlü aşireti oldular.
Barzaniler, ilk ihanetini 1909’da Osmanlı’ya karşı yaptı. 2. Meşrutiyet’in ilanı sürecinde yaşanan kaostan faydalanmak isteyen, aşiretin lideri Abdüsselam, diğer Kürt aşiretleri de yanına alarak isyan başlattı. Osmanlı, Barzani’nin bu isyanını bastırdı.
Aile 19. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Ruslarla yakın ilişki içinde bulunmuş ve ihanet planları yapmıştı. Aşiretin lideri Abdüsselam ve adamları İran dönüşünde yakalandı. O zaman genç bir Osmanlı subayı olan Fevzi Çakmak, onu Musul’a götürdü.
- Mesut Barzani’nin büyük amcası Abdüsselam ve adamları mahkeme kararıyla 14 Aralık 1914’te ‘vatana ihanet’ suçundan idam edildi.
Türkiye yardım elini uzattı
Birinci Dünya Savaşı sonrası Kuzey Irak İngiliz hakimiyetine girdi. Kürt ve Türkmen aşiretleri İngiliz emperyalizmine isyan ederken, Barzaniler de destek verdi. Irak hükümetinin diş geçirememesi nedeniyle yardım istediği İngilizler, Barzani aşiretinin 69 köyünü bombaladı.
- 1932’de Ahmet Barzani, 400 kadar adamıyla sınırı geçip Türkiye’ye sığındı. Bin 700 kişilik mülteci grubuna Türkiye yardım elini uzattı ve temel ihtiyaçlarını giderdi. O yılın sonlarına doğru Şeyh Ahmet ve adamları Irak’a dönmek istedi. Türkiye izin verdi.
Ülkeye dönen Barzani aşiret Mart 1936’ya kadar Irak hükümetine karşı isyanını sürdürdü.
Hükümet, 13 Mayıs 1934’te genel bir afla Barzani aşiretinden tutuklananları serbest bırakmıştı.
'Mahabad' 11 ay dayanabildi
1939’da İkinci Dünya Savaşı başlayınca, Barzanilere kan kusturan İngiltere bölgeden çekildi.
Aşiret hemen harekete geçti ve köylerine geri döndü. Ancak savaşın İngilizler ve müttefiklerin galibiyetiyle sonuçlanması üzerine İngilizler Ortadoğu’ya döndü. Böylece Barzaniler tekrar İngilizlerle yüz yüze kaldı ama bu kez siyasi temaslar kuruldu.
- Aşiretin bir diğer lideri Mustafa Barzani 1943’te İran’a kaçtı. Bölgede bulunan Sovyet subaylarıyla temasa geçti. Mustafa Barzani Sovyetlerin isteği üzerine 1945 yılına kadar yaklaşık 2 yıl boyunca İngiliz güçlerin eline geçmemek için İran’da saklandı.
Mustafa Barzani teslim olmayı reddetti. Büyük çoğunluğu Irak’a dönen Barzani aşiretinin önemli ismi Mustafa Barzani ABD’ye sığınmak istedi ancak talebi kabul etmedi. O da adamlarıyla Sovyetler Birliği’ne sığındı.
30 yıllık savaşı başlatan ihanet
Ruslar, Barzanileri kullanmayı sürdürdü. Beklentilerini elde edemeyen Sovyet Rusya, Mustafa Barzani ve adamlarını Semerkand’a sürgün etti. Amcasından liderliği alan Mustafa Barzani ancak 1958’de Irak’a dönebildi.
Tam bu tarihte Irak’ta Genel Abdülkerim Kasım darbe yaptı. Mustafa Barzani de bu sırada Romana ve Mısır’da devlet başkanlarıyla görüşmeler gerçekleştirdi. 1958 yılının Ekim ayında Bağdat’a döndü.
Saddam ile anlaşma
1968’de darbeyle yönetime gelen Saddam Hüseyin, 11 Mart 1971’de Kürtler adına Mustafa Barzani’nin, Araplar adına da kendisinin imzaladığı bir anlaşmaya imza attı.
- Ama anlaşmanın sonuçları uzun sürmedi. Anlaşmanın imzalandığı yıllarda ABD’den destek alan Barzaniler, Irak hükümetine direnemeyerek geri çekildi ve İran’a sığındı. Bu kez bölgede Talabani liderliğinde silahlı mücadele yeniden başladı.
Barzani-Talabani ortaklığı Irak'ı böldü
Önce Rusya ardından İngiltere ve Fransa ile ilişkiler kuran Barzani aşireti, Mossad ile de yakın ilişkiler kurdu.
İsrail ile yakın ilişkinin ardından, Barzanilere Amerika’nın kapıları da sonuna kadar açıldı. Ortadoğu’ya yerleşme planları yapan ABD için operasyonel güç artık Barzani aşiretiydi.
Barzani aşireti bir kez daha yaşadığı ülkeye ihanet ediyor ve Irak’ı bölmek için sinsi planlara dahil oluyordu.
1980’deki Irak-İran savaşı da Barzani aşireti için bir fırsat oldu.
1991’deki Birinci Körfez Savaşı ile birlikte Saddam yönetimini arkadan hançerleyen Barzani, Bağdat’taki rejime karşı ayaklanma başlattı.
Saddam askerlerinin kuzeye yönlenmesiyle birlikte Barzani’ye bağlı peşmergeler bir kez daha Türkiye’ye sığındı. Can havliyle sınıra koşan Irak Kürtlerine kapılarını açan Türkiye, kurduğu kamplarda aylarca peşmergeyi ağırladı. Türkiye bir kez daha yardımseverliğini göstermişti.
Kuzey Irak’ın iki yakın ismi Barzani ve Talabani, ABD’nin devreye girmesiyle kavgayı bırakıp işbirliğine girdiler. Irak’ın işgaliyle de yıllardır bekledikleri hediyeyi aldılar. Barzani ve Talabani, ülkenin fiili olarak bölünmesinde de en büyük payın sahibi oldular. İşgalci ABD, Talabani’yi Irak Cumhurbaşkanlığı koltuğuna oturturken, Barzani’nin payına da Kuzey’in tek sahibi olmak düşüyordu.
