Türkiye, Elazığ depreminin yaralarını sarmaya çalışırken bu kez İran sınırındaki zelzeleyle sarsıldı. Komşu İran’ın Batı Azerbaycan eyaletindeki Hoy kentinde dün sabah saat 08.53’te 5,9, saat 19.00’da yine 5,9 büyüklüğünde depremler meydana geldi. Van’ın hudut hattındaki Başkale ve Saray ilçelerinde yoğun biçimde hissedilen sarsıntıların ilki, özellikle Özpınar, Gelenler ve Güvendik köylerinde yıkıma yol açtı. Kırsalda taş ve kerpiçten inşa edilmiş bazı yığma yapıların enkaza dönüşmesi sonucu 4’ü çocuk 9 vatandaşımız hayatını kaybetti. Deprem 50’yi aşkın kişinin de yaralanmasına yol açtı. Sağlık Bakanlığı yaralılardan 2’sinin hayati tehlikesi bulunduğunu bildirdi. Köylerde kimi barınak ve ahırların yıkılması sonucu çok sayıda hayvan da telef oldu. Depremin ardından en büyüğü 4.3 olmak üzere 24 artçı sarsıntı meydana gelirken, İran yönetimi ise merkez üs Hoy bölgesinde 43 köyde hasar bulunduğu ve 25 kişinin yaralandığı bilgisini verdi.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığından (AFAD) yapılan açıklamada, bölgede 66 artçı yaşandığı kaydedilerek şu bilgiler verildi: “Deprem sonrası AFAD’dan 13 arama kurtarma ekibi ile Başkale ilçe jandarma, 112 Acil ve UMKE ekipleri bölgeye sevk edildi. 1160 adet 16,5 metrekare çadır, 264 adet 28 metrekare çadır, 20 adet 112 metrekare genel maksat çadırı, 6 bin 120 battaniye, 616 yatak, 360 yastık-çarşaf takımı ve 1200 ısıtıcı olay bölgesine sevk edilmiştir. Deprem sonrası ilk belirlemelere göre 254 konut ve 297 ahır yıkılmış, 694 yapı ağır hasar almıştır” Açıklamada, Türk Kızılay tarafından bölgeye iaşe malzemesi, personel ve araç sevki yapıldığı, 3 bin kişilik sıcak yemek ve 500 kumanya dağıtıldığı, 2 bin kişilik daha sıcak yemek dağıtılacağı ifade edildi. Açıklamada, bölgedeki hasarlı yapılara girilmemesi uyarısında bulunuldu.
Doğu sınırındaki son sarsıntı, Türkiye’nin deprem gerçeğini bir kez daha herkese hatırlattı. 24 Ocak akşamı Elazığ ve Malatya 6.8’le sallanmış, 41 vatandaşımız hayatını kaybetmişti. Elazığ depreminden 2 gün önce, 22 Ocak’ta Manisa’nın Akhisar ilçesinde 5.4 büyüklüğündeki deprem de hasara yol açmıştı. Sonraki günlerde de sarsıntılar bitmedi. Manisa-Kırkağaç’ta 4.8, Muğla-Marmaris açıklarındaki 5.4 büyüklüğündeki sarsıntılarla bölge beşik gibi sallanmaya devam etti. Van’ın ilçelerini sallayan dünkü depremin merkez üssü Hoy’un güneyi de 29 Ocak’ta sarsılmış, İran’ın Urumiye ilindeki 4.8’lik deprem Hakkari’de hissedilmişti. Dün sınırdaki sarsıntıdan saatler önce de Türkiye’nin deprem açısından en tehlikesiz bölgesi olarak bilinen Konya sallandı. Derebucak ilçesinde saat 01.26’da 4.5 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Sarsıntı bölgede önemli bir hasara yol açmadı.
Sarsıntı evleri yıktı
Van-Başkale’nin İran’a sınır Gelenler köyü, deprem paniğini en çok yaşayan bölgelerin başında geldi. Köyde evleri yıkılan vatandaşlar uzun süre gözyaşı döktü. Ahırların çökmesi sonucu çok sayıda büyükbaş hayvan da enkaz altında kaldı. Gelenler İlkokulu’nda görevli öğretmen Ferhat Tulan, hafta sonu öğrencilere kurs vermek için okulda bulunduğu esnada sarsıntıyı hissettiğini söyledi. Öğrencilerin bulunmadığı sırada sarsıntı yaşandığını ve etrafın toz bulutuyla kaplandığını anlatan Tulan, “Evler yıkılmıştı. Hemen enkazların bulunduğu alana gittim. Vatandaşlar kendi imkanlarıyla enkazda kalan yaralıları çıkarmaya çalışıyordu. Ben de arama çalışmalarına yardımcı oldum. Enkaz altında ‘belim kırıldı’ diye seslenen yaşlı bir kadını enkazdan çıkarttım. Tüm yaralıları çıkardık. Sonra ekipler mahalleye geldi. Yaralıları ambulanslarla hastaneye gönderdik” diye konuştu. Gelenler köyü muhtarı Özcan Işık ise şunları söyledi: “Köyümüz 80 haneli ve 700 nüfusu var. Bazı evler ve ahırlar yıkıldı. Enkaz altında kimse yok. Bazı yaralılarımızı hastaneye gönderdik. Şiddetli bir sarsıntıyla kendimizi dışarı attık. İnsanlar korktuğu için eve giremiyor. Ahırların yıkılması nedeniyle hayvanlarımız telef oldu.”
Derme-çatma inşa edilmiş
Jeofizik Uzmanı Dr. Oğuz Gündoğdu, deprem bölgesinde can kaybının derme-çatma malzemelerle yapılan konutlardan kaynaklandığını belirterek, bu depremin Kuzey veya Doğu Anadolu Fayı ile ilgisi olmadığını söyledi. Gündoğdu, bölgeye ilişkin manzarayı şöyle değerlendirdi: “Benim dikkatimi çeken buradaki hepsi birbirine benzeyen, hayvancılığa dayalı evler. Başkale fayının geçtiği köylerdeki kerpiç-taş binaların hepsi birbirine geçmiş. Taş yapılardan da bina yapılıyor. Bunlar hiçbirinde mühendislik kurallarına uyulmayan taş yapılar. Başkale fayı yüzyıllardır bilinen bir fay. Buralara gidip eğitimler verilmeli. AFAD, köylerde nasıl yapılar yapılacağına dair eğitimler vermeli. Elazığ’daki Sivrice depreminde birçok bina yıkılmadı ama harabe durumda. Onlar betonarme yapılardı. Bu deprem; Doğu Anadolu veya Kuzey Anadolu Fayı üzerinde değil. İki fayla da ilgisi yok. Bu fay sistemi tarih boyunca büyük depremler üretmiş. Başkale’de başlıyor, Van’ın içine uzanıyor. Artçıların büyüme ihtimali de var. Oradaki binalar taş üstüne taş konularak yapılmış. Bunlara bina demeye bin şahit ister.”
Elazığ’da dersbaşı
İran sınırındaki deprem nedeniyle Van’ın Başkale, Saray ve Gürpınar ilçelerindeki birkaç köy okulunda ufak çaplı hasar meydana geldiğini, bunun dışında bölgedeki okullarda bir problem bulunmadığını bildiren Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk, 24 Ocak’taki depremde büyük yıkım yaşayan ve okulların tatil edildiği Elazığ’da ise eğitim-öğretimin bugün başlayacağını kaydetti. Elazığ’da incelemelerde bulunan Selçuk, kentte 33’ü okul binası, 4’ü kurum binası olmak üzere 37 binada ağır ve orta hasar tespit edildiğini anımsattı. Bölgede 98 okulun kullanım dışı bırakıldığını dile getiren Selçuk, “Elazığ’da 33 okul, Malatya’da 32 okul, Adıyaman’da 14 okul, Diyarbakır’da 18 okul ve bir atölye bulunuyor” dedi. Selçuk, tam gün eğitim uygulamasından ‘ikili eğitim’e geçileceğini, okulu kapanan öğrencilerin bölgesindeki en yakın okula kaydedildiğini belirterek, “Çalışmaların tamamı bitti, hazırız. İl merkezinde boşaltılan 17 okulumuzdaki 9 bin 350 öğrenci, ilçelerimizde boşaltılan 16 okulumuzdaki 2 bin 21 öğrenci olmak üzere toplam 11 bin 371 öğrencimiz en yakın okullarımızla ilişkilendirilmiştir” şeklinde bilgi verdi. Selçuk ayrıca Elazığ’da yeni okulların inşa edileceğini, hayırseverlerin 21 adet okul inşa edeceğini dile getirdi.
5’i aynı aileden
- Depremin en çok hasar verdiği Başkale ilçesinin Özpınar köyünde, 8 çocuk babası Reis Fırat, 4 çocuğuyla kaldığı enkazda hayatını kaybetti. Birçok ev ve ahırın yıkıldığı köyde 8 çocuk babası Reis Fırat, çocukları Hasret, Fatma, Defne ve Muhammet Fırat ile enkaz altında can verdi. Fırat’ın diğer 4 çocuğunun ise Başkale’de öğrenci yurdunda kaldığı öğrenildi.
