Geçmişi yaklaşık 3 bin yıl öncesine dayanan antik kentte, Kültür ve Turizm Bakanlığının "Geleceğe Miras Projesi" kapsamında Alaaddin Keykubat Üniversitesi Turizm Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ertuğ Ergürer başkanlığındaki kazı çalışmaları devam ediyor.

Helenistik, Roma, Bizans ve Anadolu Selçuklu'nun izlerini taşıyan tarihi alan stadyumu, tiyatrosu, meclisi, hamamı, temiz su için oluşturulmuş altyapı sistemleri, havuzları, sarnıçları, sütunlu caddesi, vaftiz mağarası ve zeytin işlikleriyle dikkati çekiyor.

Kazı Başkanı Ergürer, kazılarda bulunan zeytinyağı işliklerinin kentin önemli bir üretim merkezi olduğunu gösterdiğini söyledi.

Syedra'da zeytinyağı işliklerinin en sık rastladıkları mimari unsurlardan biri olduğunu belirten Ergürer, "Kazı çalışmalarıyla açığa çıkardığımız 20'ye yakın zeytinyağı işliği var. Bunun dışında, antik kentin tamamında 100'den fazla zeytinyağı işliği tespit ettik. Bunlar, kentte çok yoğun bir zeytinyağı üretiminin olduğunu gösteriyor." dedi.

"Zeytinyağı işliklerinin kent içinde olması ilginç"

Ergürer, kentte neredeyse her yapının altında bir zeytinyağı ya da diğer üretimlere ait atölye ve işliklerin olduğuna dikkati çekerek, bunların üzerinde de 2 veya 3 katlı konutların bulunduğunu kaydetti.

Evlerin caddeye bakan taraflarında üretime yönelik dükkan, üst katlarda ise insanların yaşadığı konutların olduğunu anlatan Ergürer, "Zeytinyağı işliklerinin kent içinde olması bizim için ilginç oldu. Genelde üretimler kentin dışında, sur dışındaki alanlarda olur. Burada ise neredeyse her yapının altında olması dikkat çekici. Bu durum, burada zeytinyağı üretiminin yoğun bir şekilde yapıldığını gösteriyor." diye konuştu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün izni ve desteğiyle Geleceğe Miras Projesi kapsamında çalışmalar yürüttüklerini dile getiren Ergürer, 2024'te kentin güneybatı caddesinde neredeyse tüm taş ve malzemelerin orijinal yerinde olduğu bir zeytinyağı işliğini tespit ettiklerini kaydetti.

Ergürer, zeytinyağının biriktirildiği, o dönemde "pitos" olarak adlandırılan büyük depolama kabının da yine orijinal yerinde bulunduğunu aktararak, şöyle devam etti:

"Bakanlığımıza bu bulguların belgelerini ve verilerini paylaştıktan sonra, burayı yeniden ayağa kaldırarak, gelen ziyaretçilere zeytinyağı üretimini göstermek amacıyla çalışma yaptık. Burada zeytinler işliklerde kırılıyor, pres bölümüne götürülüyor, ahşap kollar ve mekanizmalar yardımıyla zeytinyağı sıkılarak kaplara biriktiriliyor. Daha sonra çeşitli aletlerle diğer depolama kaplarına aktarılıyor."

"Ticaret ağında zeytinyağı işlikleri büyük rol oynamış olabilir"

Milattan sonra 4. yüzyıl sonrasında Batı Roma'daki büyük bir huzursuzluğun insanları doğuya doğru yönelttiğini ifade eden Ergürer, bu nedenle Anadolu genelinde önemli bir nüfus artışı yaşandığı bilgisini verdi.

Ergürer, bu dönemde Anadolu'da üretimin arttığını ve ticaret ağı içerisinde Syedra'daki zeytinyağı işliklerinin büyük rol oynamış olabileceğine işaret ederek, şunları söyledi:

"Syedra'da da çok yoğun bir zeytin üretimi olduğunu tespit ettik. Kendi amforasını da ürettiğini bildiğimiz bu kentte 'Ada Taş' olarak adlandırılan limandan ürünler büyük ihtimalle Akdeniz'in karşı kıyılarına ya da başka bölgelere satılıyordu. Buradaki zeytinyağı işliklerinin sayısı, kentin nüfus yoğunluğuna göre oldukça fazla. Bu kadar yoğun bir üretim, kentin yalnızca kendi nüfusu için değil, mutlaka dışa satım amacıyla yapılmıştır."

Syedra'da gezi güzergahı ve karşılama alanlarına yönelik çalışmaların sürdüğünü belirten Ergürer, "Güneybatı bölümünde restore edilen zeytinyağı işliği de gezi güzergahı içerisinde yer alıyor. Ziyaretçi alımı başladığında bu alanlar tamamen açık olacak. Ziyaretçiler buraya gelerek tabelalar ve görsel unsurlar aracılığıyla bilgi alma imkanına sahip olacak." dedi.