Türkiye’nin kalkınmasında ve gelişiminde nitelikli beşerî sermaye hayati rol oynamaktadır. Bu nedenle, beyin göçünün ülkeye kesin dönüşü ve ülkeye fikirsel göçün artırılması üzerinde durulması gereken önemli bir meseledir. Bu konuda, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar (ULİSA) Enstitüsünden Prof. Dr. İbrahim Demir’in yürütücülüğünde “Türkiye Bilim Diasporasının Yurda Dönüş ve Türkiye ile Profesyonel İş Birliği Olasılıklarının Analizi” adında önemli
Türkiye’nin kalkınmasında ve gelişiminde nitelikli beşerî sermaye hayati rol oynamaktadır.
Bu nedenle, beyin göçünün ülkeye kesin dönüşü ve ülkeye fikirsel göçün artırılması üzerinde durulması gereken önemli bir meseledir.
Bu konuda, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar (ULİSA) Enstitüsünden Prof. Dr. İbrahim Demir’in yürütücülüğünde
“Türkiye Bilim Diasporasının Yurda Dönüş ve Türkiye ile Profesyonel İş Birliği Olasılıklarının Analizi”
adında önemli bir rapor yayımlandı.
Bu çalışmada
beyin göçünün engellenmesi, beyin göçünün ülkeye kesin
dönüşü ve ülkeye fikirsel göçün artırılması için önemli tespitler bulunmaktadır.
BEYİN GÖÇÜNÜ ENGELLEMEK İÇİN NELER YAPILMALI?
Türkiye’de nitelikli beşeri sermaye ile ilgili kurum ve kuruluşlarının (YTB, YÖK, TÜBİTAK, MEB vb.) dahil olduğu sistematik
nitelikli beşerî sermaye hareketi ve beyin göçü muhasebe sistemi kurulması
elzemdir.
Nitelikli beşeri sermayenin Türkiye’den göçünü engelleyecek ekonomik, sosyal ve kültürel ortam sağlanmalıdır. Nitelikli kişilere
rekabetçi ücret, liyakat, akademik bağımsızlık, adil ve objektif atama-yükseltme kriterleri
uygulanmalıdır.
Doğumdan mezuniyete kadar bir lisans diplomasının Türkiye’ye maliyeti son derece yüksektir. Beyin göçü ya da
nitelikli beşerî sermaye hareketi
neticesinde Türkiye’nin bu maliyete karşılık -uzun vadede de olsa- yeterli faydayı elde edip etmediği sistematik bir şekilde incelenmeli ve ona göre politikalar geliştirilmelidir.
Türkiye’de yükseköğretimi liseleştiren
“ders verme ağırlıklı” sistemden, “araştırma ağırlıklı”
sisteme geçiş sağlanmalıdır.
En önemlisi de Türkiye’de üniversite ve araştırma kurumlarına, göç edilen/edilmek istenen ülkelerdeki çalışma şartlarının yanı sıra benzer fiziki ve kültürel alt yapı sağlanmalıdır.
Türkiye gibi refah toplumu olma yolunda hızla ivme kazanan bir ülkenin
etkin ve etkili beyin göçü/fikirsel göç politikalarının
olması elzemdir.
Fiziki geri dönüş uzun dönemli ve daha karmaşık bir olgu olduğu için, stratejik olarak fikirsel göçü artıracak, etkileşim ve angajman sağlayacak mekanizmaların kurulması ve artırılması önemlidir.
ÜLKEYE KESİN DÖNÜŞ YAPAN NİTELİKLİ BEŞERİ SERMAYE İÇİN NELER YAPILAMLI?
Kesin dönüş yapan nitelikli beşeri sermaye için araştırma ve geliştirmeye ağırlık verecek
altyapı ve mekanizmalar kurulmalıdır.
Birçok bilim insanının yurtdışındaki
gelir düzeylerinin yüksek olması
nedeniyle akademisyenlerin
özlük haklarının iyileştirilmesi yanında yenilikçi çözümler üretme, endüstri- üniversite iş birliğinde kalkınma planı kapsamında yer alan konularla ilgili pratik politika önerileri sunma
gibi üst düzey entelektüel katkılar için yüksek maaş çarpan katsayıları kullanılmalıdır.
Ülkeye kesin dönüş yapan öğretim üyeleri tarafından sunulan etkin ve etkili katkıları için, bu öğretim üyelerinin görevlerine bakılmaksızın
üniversite senatolarının daimî üyeleri
gibi söz haklarının olmasına imkan sağlanmalıdır.
#Ekonomi
#göç
#Erdal Tanas Karagöl
